آزمایش کنید
سه قطعه استخوان مشابه مرغ:
سه قطعه از استخوان‌ها را در سرکه بیندازید و بگذارید چند روزی بماند. قطعه دیگر را روی شعله نگه دارید تا بسوزد؛ قطعه سوم را بدون تغییر نگه دارید. سپس سه استخوان را از لحاظ نرمی و شکنندگی با هم مقایسه کنید.
۱. کدام استخوان استحکام بیشتری دارد؟ چرا؟
۲. کدام استخوان نرم‌تر است؟ چرا؟
۳. کدام استخوان شکننده‌تر است؟ چرا؟
درباره علت هر کدام با هم‌کلاسی‌های خود گفت‌وگو کنید.
پاسخ و توضیح آزمایش کنید صفحه 43 علوم هشتم
این آزمایش به بررسی دو **جز اصلی سازنده استخوان** و نقش هر کدام در **استحکام** و **انعطاف‌پذیری** آن می‌پردازد: **مواد معدنی** و **مواد آلی (پروتئینی)**. 🦴
---
## مقایسه استخوان‌ها
| استخوان | ماده حذف شده | مشاهده نهایی | ویژگی غالب |
| :--- | :--- | :--- | :--- |
| **۱. در سرکه** | **مواد معدنی (کلسیم و فسفر)** | **انعطاف‌پذیر و نرم** (قابل خم شدن) | **نرم‌ترین** |
| **۲. روی شعله** | **مواد آلی (کلاژن و پروتئین)** | **شکننده و ترد** (به راحتی خرد می‌شود) | **شکننده‌ترین** |
| **۳. بدون تغییر** | هیچ‌کدام | **محکم و سخت** | **با استحکام‌ترین** |
### پاسخ به پرسش‌ها
**۱. کدام استخوان استحکام بیشتری دارد؟ چرا؟**
* **استخوان $\text{3}$ (بدون تغییر) با استحکام‌ترین است.**
* **دلیل:** استخوان تنها زمانی استحکام کامل را دارد که **مواد معدنی** (سختی) و **مواد آلی (پروتئینی)** (انعطاف‌پذیری) را هم‌زمان در خود داشته باشد. این ترکیب باعث مقاومت در برابر شکستگی و خم شدن می‌شود.
**۲. کدام استخوان نرم‌تر است؟ چرا؟**
* **استخوان $\text{1}$ (در سرکه) نرم‌ترین است.**
* **دلیل:** سرکه (اسید استیک) با مواد معدنی (کلسیم کربنات و فسفات) واکنش داده و آن‌ها را **حل** می‌کند. وقتی مواد معدنی که وظیفه سختی را دارند، از بین بروند، فقط **مواد آلی (کلاژن)** که وظیفه انعطاف‌پذیری را دارند، باقی می‌ماند و استخوان مانند یک لاستیک نرم و قابل خم شدن می‌شود.
**۳. کدام استخوان شکننده‌تر است؟ چرا؟**
* **استخوان $\text{2}$ (سوزانده شده) شکننده‌ترین است.**
* **دلیل:** سوختن، باعث از بین رفتن **مواد آلی (کلاژن)** می‌شود. وقتی مواد آلی که وظیفه انعطاف‌پذیری را دارند، از بین بروند، فقط **مواد معدنی سخت** باقی می‌مانند. این مواد سخت، بسیار شکننده هستند و با یک ضربه کوچک خرد می‌شوند.
**نتیجه:** استخوان برای عملکرد صحیح به توازن بین **سختی (از مواد معدنی)** و **انعطاف‌پذیری (از مواد آلی)** نیاز دارد.
