فعالیت ۱-۴ فصل اول فیزیک یازدهم
تولید مثل برخی از گل‌ها به زنبورهای عسل وابسته است. گرده‌ها به واسطه‌ی میدان الکتریکی، از یک گل به زنبور و از زنبور به گل دیگر منتقل می‌شوند. در این باره تحقیق کنید.
پاسخ تشریحی و گام به گام فعالیت ۱-۴ فصل اول فیزیک یازدهم
این یک نمونه‌ی شگفت‌انگیز از کاربرد **الکتریسیته ساکن** در طبیعت است! 🐝 گرده‌افشانی زنبور عسل یک فرآیند الکتروستاتیک ظریف و هوشمندانه است.
### مکانیسم انتقال گرده با میدان الکتریکی
این فرآیند در دو مرحله‌ی اصلی رخ می‌دهد:
#### ۱. باردار شدن زنبور و گل
* **زنبور عسل:** زنبور در هنگام پرواز، به دلیل **اصطکاک** با مولکول‌های هوا (مانند مالش یک میله پلاستیکی به پشم)، بارهای الکتریکی کسب می‌کند. زنبورها معمولاً دارای بار الکتریکی **مثبت** می‌شوند.
* **گل (گرده):** گل‌ها و ذرات گرده نیز از نظر الکتریکی خنثی نیستند و معمولاً دارای بار الکتریکی **منفی** (یا باری مخالف زنبور) هستند و یا از طریق القاء توسط زنبور باردار می‌شوند.
#### ۲. انتقال گرده (جذب الکتروستاتیک)
* هنگامی که زنبور باردار (مثبت) به گل نزدیک می‌شود، گرده‌های دارای بار مخالف (منفی) توسط **نیروی جاذبه‌ی الکتروستاتیک** قوی به موهای زنبور **جذب** می‌شوند. این جذب، حتی قبل از تماس کامل زنبور با گل، شروع می‌شود و راندمان جمع‌آوری گرده را بسیار افزایش می‌دهد (برخی دانشمندان این را "پرش کوانتومی" گرده می‌نامند).
* این فرآیند جذب، بسیار مؤثرتر از صرفاً چسبیدن گرده به دلیل رطوبت یا اصطکاک مکانیکی است.
* وقتی زنبور پر از گرده به گل بعدی می‌نشیند، اگر آن گل نیز دارای بار مناسبی باشد (یا زنبور بار خود را با آن تنظیم کند)، گرده‌ها به دلیل جاذبه و دافعه‌ی الکتریکی به گل جدید منتقل می‌شوند.
**اهمیت:**
این فرآیند الکتریکی به زنبورها کمک می‌کند تا:
1. **گرده‌ها را از راه دور جذب کنند** و نیازی به تماس فیزیکی سخت نباشد.
2. گرده‌ها را به صورت **کارآمد** و **هدفمند** از گل جدا کرده و به گل بعدی منتقل کنند.
دانشمندان دریافته‌اند که گل‌ها نیز پس از ملاقات با یک زنبور، بار الکتریکی خود را تغییر می‌دهند که احتمالاً به زنبورهای بعدی علامت می‌دهد که این گل "به تازگی" گرده‌افشانی شده و بهتر است به سراغ گل دیگری بروند. این یک **ارتباط الکتریکی پنهان** در طبیعت است! 🌍
