تمرین ۱ (معادل‌سازی)
التَّمرينُ الْأَوَّلُ : أَيُّ كَلِمَةٍ مِن كَلِماتِ مُعجَمِ الدَّرْسِ تُناسِبُ التَّوضيحاتِ التَّالِيَةَ؟
١. مساحَةٌ مِنَ الْأَرْضِ، حَولَهَا الْمَاءُ مِن كُلِّ جِهَةٍ.
٢. بَحْرٌ يُعادِلُ ثُلْثَ الْأَرْضِ تَقريباً.
٣. الَّذي يُعْطِيهِ اللهُ عُمراً طويلاً.
٤. صِفاتُ أَحَدٍ أَوْ شَيْءٍ.
٥. ساقُ الشَّجَرِ.
پاسخ و معنی تمرین ۱ درس سوم عربی یازدهم
در این تمرین باید برای هر تعریف، کلمهٔ معادل آن را از واژه‌نامهٔ درس **«عَجَائِبُ الْأَشْجَارِ»** (صفحهٔ ۳۶) پیدا کنید.
1. **«مساحَةٌ مِنَ الْأَرْضِ، حَولَهَا الْمَاءُ مِن كُلِّ جِهَةٍ.»**
* **ترجمه:** مساحتی از زمین که آب آن را از هر جهت احاطه کرده است.
* **کلمهٔ مناسب:** **جُزُر** (جزیره‌ها) (نزدیک‌ترین کلمه به معنی جزیره).
2. **«بَحْرٌ يُعادِلُ ثُلْثَ الْأَرْضِ تَقريباً.»**
* **ترجمه:** دریایی که تقریباً یک سوم زمین است.
* **کلمهٔ مناسب:** **المحيط الْهَادِي** (اقیانوس آرام).
3. **«الَّذي يُعْطِيهِ اللهُ عُمراً طويلاً.»**
* **ترجمه:** کسی (یا چیزی) که خداوند به او عمر طولانی می‌دهد.
* **کلمهٔ مناسب:** **مُعَمَّر** (کهن‌سال).
4. **«صِفاتُ أَحَدٍ أَوْ شَيْءٍ.»**
* **ترجمه:** صفات یک فرد یا یک چیز.
* **کلمهٔ مناسب:** **مُواصَفات** (ویژگی‌ها).
5. **«ساقُ الشَّجَرِ.»**
* **ترجمه:** تنهٔ درخت.
* **کلمهٔ مناسب:** **جِذْع** (تنه).
---
تمرین ۲ (نقش دستوری)
التَّمرين الثاني : تَرْجِمِ الْأَحاديثَ النَّبَوِيَّةَ، ثُمَّ عَيِّنِ الْمَطلوبَ مِنكَ.
١. مَا مِنْ مُسلِمٍ يَزرَعُ زَرعاً أَوْ يَغْرِسُ غَرْساً فَيَأْكُلُ مِنهُ طَيرُ أَوْ إِنسَانُ أَوْ بَهِيمَةً إِلَّا كَانَتْ لَهُ بِهِ صَدَقَةٌ. (الْجَارَّ وَالْمَجِرُورَ، وَاسْمَ الْفَاعِلِ)
٢. مَا مِنْ رَجُلٍ يَغْرِسُ غَرْساً إِلَّا كَتَبَ اللهُ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ قَدْرَ مَا يَخْرُجُ مِن ثَمَرِ ذَلِكَ الْغَرْسِ. (الْفِعْلَ الْمَاضِيَ، وَالْمَفعولَ)
٣. سُئِلَ النَّبِيُّ : أَيُّ الْمَالِ خَيْرُ؟ قَالَ: زَرْعُ زَرَعَهُ صَاحِبُهُ. (الْفِعْلَ الْمَجْهُولَ، وَالْفَاعِلَ)
پاسخ و معنی تمرین ۲ درس سوم عربی یازدهم
این تمرین به تحلیل نقش‌های دستوری و ساختار کلمات در احادیث نبوی دربارهٔ اهمیت کشاورزی و درختکاری می‌پردازد.
| شماره | حدیث نبوی | ترجمه فارسی | کلمات خواسته‌شده و نقش آن‌ها |
| :---: | :--- | :--- | :--- |
| 1 | **مَا مِنْ مُسلِمٍ يَزرَعُ زَرعاً أَوْ يَغْرِسُ غَرْساً فَيَأْكُلُ مِنهُ طَيرُ أَوْ إِنسَانُ أَوْ بَهِيمَةً إِلَّا كَانَتْ لَهُ بِهِ صَدَقَةٌ.** | هیچ مسلمانی نیست که کشتزاری بکارد یا نهالی بنشاند، پس پرنده‌ای یا انسانی یا چارپایی از آن بخورد، مگر اینکه آن برای او **صدقه** باشد. | **جارّ و مجرور:** **مِنْ مُسلِمٍ** / **مِنهُ** / **لَهُ** / **بِهِ**
**اسم فاعل:** **مُسْلِمٍ** (بر وزن مُفْعِل، از أَسْلَمَ) |
| 2 | **مَا مِنْ رَجُلٍ يَغْرِسُ غَرْساً إِلَّا كَتَبَ اللهُ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ قَدْرَ مَا يَخْرُجُ مِن ثَمَرِ ذَلِكَ الْغَرْسِ.** | هیچ مردی نیست که نهالی بنشاند، مگر اینکه خداوند برای او از پاداش، به اندازهٔ آنچه از میوهٔ آن نهال بیرون می‌آید، **نوشته است**. | **فعل ماضی:** **كَتَبَ** (نوشت)
**مفعول:** **غَرْساً** (آنچه کاشته می‌شود) |
| 3 | **سُئِلَ النَّبِيُّ : أَيُّ الْمَالِ خَيْرُ؟ قَالَ: زَرْعُ زَرَعَهُ صَاحِبُهُ.** | از پیامبر **پرسیده شد**: بهترین مال کدام است؟ فرمود: **کشتزاری** که صاحبش آن را کاشته است. | **فعل مجهول:** **سُئِلَ** (پرسیده شد - ماضی مجهول)
**فاعل:** **صَاحِبُهُ** (صاحبش - فاعل فعل *زَرَعَهُ*) |
**نکتهٔ گرامری:** در حدیث ۳، **النَّبِيُّ** نقش **نائب فاعل** دارد، زیرا فعل **سُئِلَ** (پرسیده شد) مجهول است و فاعل (پرسش‌کننده) حذف شده است. نائب فاعل همیشه مرفوع است. **صَاحِبُهُ** نیز به عنوان فاعل فعل **زَرَعَهُ** نقش ایفا می‌کند.
