متن درس دوم
الدَّرْسُ الثاني
في آداب الصف
كَانَ الطَّلَابُ يَسْتَمِعُونَ إِلَى كَلامِ مُدَرِّسِ الْكيمياء، وَ كَانَ بَينَهُم طَالِبٌ مُشاعِبٌ قَلِيلُ الْأَدَبِ يُؤْذِي الطُّلَّابَ بِسُلُوكِهِ، يَلْتَفِتُ تارَةً إِلَى الْوَرَاءِ وَ يَمزَحُ مَعَ الْآخَرِينَ؛ فَنَصَحَهُ الْمُعَلِّمُ وَ قالَ: مَنْ لا يَسْتَمِعُ إِلَى الدَّرْسِ جَيِّداً يَرْسُبْ فِي الامْتِحَانِ. وَلَكِنَّ الطَّالِبَ اسْتَمَرَّ فِي سُلُوكِهِ. فَكَرَ مِهرانُ حَولَ هَذِهِ الْمُشْكِلَةِ، فَذَهَبَ إِلَى مُعَلِّمِ الْأَدَبِ الْفَارِسِيِّ وَ شَرَحَ لَهُ الْقَضِيَّةَ وَ قالَ: أُحِبُّ أَنْ أَكتُبَ إِنشاء تَحتَ عُنوانِ «في آدابِ الصَّفْ»؛ قالَ لَهُ الْمُعَلِّمُ: عَلَيْكَ أَن تُطَالِعَ الكُتُبَ التَّرْبَوِيَّةَ و آداب التعليمِ وَالتَّعَلُّمِ. وَ هذا ما كَتَبَهُ مِهرانٌ حَولَ «آدابِ الصَّفِ».
... أَلَّفَ عَدَدٌ مِنَ الْعُلَمَاءِ كُتُباً في مجالاتِ التَّرْبِيَةِ وَ التَّعليمِ، يَرْتَبِطُ بَعضُها بِالْمُعَلِّمِ، وَ الْأُخرى بِالْمُتَعَلِّمِ وَ لِلطَّالِبِ آدابٌ عَلَيْهِ أَن يَلْتَزِمَ بِها أَهَمُّها:
١. أَنْ يَحْتَرِمَ الْآخَرِينَ.
٢. أَنْ لا يَعْصِيَ أَوامِرَ الْمُعَلِّمِ.
٣. الاجْتِنَابُ عَن كَلَامِ فِيهِ إِساءَةٌ لِلْأَدَبِ.
٤. أَنْ لا يَتَهَرَّبَ مِن أَداءِ الْوَاجِباتِ الْمَدْرَسِيَّةِ.
٥. أَنْ لا يُزعِجَ الْآخَرِينَ بِكَلامِهِ وَ سُلُوكِهِ.
٦. أَنْ لا يَقطَعَ كَلامَ الآخَرينَ، وَ لا يَسْبِقَهُم بِالْكَلامِ، وَيَصْبِرَ حَتَّى يَفْرُعُوا مِنَ الْكَلَامِ.
لَمَّا سَمِعَ الطَّالِبُ الْمُشاعِبُ إنشاء مهران، خَجِلَ وَ نَدِمَ عَلَى سُلُوكِهِ فِي الصَّفْ.
قالَ الشَّاعِرُ المصري أحمد شوقي عَنِ الْمُعَلِّمِ:
قُمْ لِلْمُعَلِّمِ وَفِّهِ التَّبْجِيلا كَادَ الْمُعَلِّمُ أَنْ يَكُونَ رَسُولا
أَ عَلِمْتَ أَشْرَفَ أَوْ أَجَلَّ مِنَ الَّذِي يَبْنِي وَ يُنْشِئُ أَنفُساً وَ عُقولا
پاسخ و معنی متن درس دوم درس دوم عربی یازدهم
این درس با عنوان **«في آداب الصف»** (در آداب کلاس) داستانی آموزنده را روایت میکند که اهمیت ادب و احترام در محیط آموزشی و حقوق دیگران را یادآوری میکند. سپس، آداب مهمی را برای دانشآموزان برمیشمرد.
## خلاصه داستان
**ترجمه:** دانشآموزان به سخنان معلم شیمی گوش میدادند، و بین آنها دانشآموزی **شلوغکار** و **کمادب** بود که با رفتارش، دانشآموزان را **اذیت** میکرد. [cite_start]او **گاهی** به پشت سر **رو برمیگرداند** و با دیگران **شوخی** میکرد. [cite: 1029] معلم او را **نصیحت** کرد و گفت: «هرکس خوب به درس گوش ندهد، در امتحان **رد میشود**.» [cite_start]اما دانشآموز به کارش **ادامه داد**[cite: 1030]. [cite_start]**مهران** دربارهٔ این مشکل **فکر کرد** [cite: 1031][cite_start]، پس پیش معلم ادبیات فارسی رفت و ماجرا را برایش **شرح داد** و گفت: «دوست دارم انشایی تحت عنوان **«در آداب کلاس»** بنویسم.» [cite: 1031] [cite_start]معلم به او گفت: «بر تو واجب است که کتابهای **تربیتی** و آداب آموزش و یادگیری را **مطالعه کنی**.» [cite: 1032] و این، آن چیزی است که مهران دربارهٔ «آداب کلاس» نوشت.
## آداب دانشآموز
**ترجمهٔ متن مهران:** تعدادی از دانشمندان کتابهایی در زمینهٔ **تربیت** و **آموزش** تألیف کردهاند؛ برخی از آنها به **معلم** و برخی دیگر به **یادگیرنده** مربوط است. [cite_start]دانشآموز آدابی دارد که باید به آنها **پایبند** باشد، **مهمترین** آنها عبارتند از: [cite: 1034, 1035]
1. [cite_start]**أَنْ يَحْتَرِمَ الْآخَرِينَ:** این که به دیگران **احترام** بگذارد. [cite: 1036]
2. [cite_start]**أَنْ لا يَعْصِيَ أَوامِرَ الْمُعَلِّمِ:** این که از **فرمانهای معلم سرپیچی نکند**. [cite: 1037]
3. [cite_start]**الاجْتِنَابُ عَن كَلَامِ فِيهِ إِساءَةٌ لِلْأَدَبِ:** **پرهیز** از سخنی که در آن **بیادبی** باشد. [cite: 1038]
4. [cite_start]**أَنْ لا يَتَهَرَّبَ مِن أَداءِ الْوَاجِباتِ الْمَدْرَسِيَّةِ:** این که از انجام **تکالیف مدرسهای فرار نکند**. [cite: 1039]
5. [cite_start]**أَنْ لا يُزعِجَ الْآخَرِينَ بِكَلامِهِ وَ سُلُوكِهِ:** این که دیگران را با سخن و **رفتارش آزار ندهد**. [cite: 1040]
6. [cite_start]**أَنْ لا يَقطَعَ كَلامَ الآخَرينَ، وَ لا يَسْبِقَهُم بِالْكَلامِ، وَيَصْبِرَ حَتَّى يَفْرُغُوا مِنَ الْكَلَامِ:** این که سخن دیگران را **قطع نکند** و در سخن گفتن از آنها **پیشی نگیرد** و **صبر کند** تا از سخن گفتن **فارغ شوند** (تمام کنند). [cite: 1041][cite_start]
## پایان داستان
**ترجمه:** هنگامی که دانشآموز شلوغکار انشای مهران را **شنید**، **خجالت کشید** و بر رفتار خود در کلاس **پشیمان شد** (پند گرفت). [cite: 1042][cite_start]
## شعر احمد شوقی دربارهٔ معلم
**«قُمْ لِلْمُعَلِّمِ وَفِّهِ التَّبْجِيلا** (بپا خیز برای معلم و **احترامش را کامل به جا بیاور**)
**كَادَ الْمُعَلِّمُ أَنْ يَكُونَ رَسُولا»** (نزدیک است که معلم، **پیامبر** باشد [cite: 1044, 1045][cite_start])
**«أَ عَلِمْتَ أَشْرَفَ أَوْ أَجَلَّ مِنَ الَّذِي** (آیا کسی **شریفتر** یا **گرانقدرتر** از آن کسی میشناسی)
**يَبْنِي وَ يُنْشِئُ أَنفُساً وَ عُقولا»** (که **جانها و عقلها** را **میسازد** و **پرورش میدهد**؟ [cite: 1044, 1046])
واژه نامه
الْمُعْجَمِ
تَهَرَّبَ: فرار کرد
أجَلّ: گران قدرتر
خَجِلَ: شرمنده شد (مضارع: يَخْجَلُ)
أذى: اذیت کرد (مضارع: يُؤذي)
سَبَقَ: پیشی گرفت (مضارع: يَسْبِقُ)
أزعَجَ: آزار داد (مضارع: يُزعج)
سلوك: رفتار
ازعاج: آزار رساندن
عصى: سرپیچی کرد (مضارع: يعصي)
اسْتَمَعَ: گوش فرا داد (مضارع: يَسْتَمِعُ)
فَكَّرَ: اندیشید (مضارع: يُفَكَّرُ)
الْتَزَمَ: پایبند شد (مضارع: يَلْتَزِمُ)
قُمْ: برخيز - (قام، يقوم)
التفات: روی برگرداندن
كاد: نزدیک بود که (مضارع یکاد)
الْتَفَتَ: روی برگرداند (مضارع: يَلْتَفِتُ)
مجال: زمینه
أَلَّفَ: نگاشت (مضارع: يُؤَلِّفُ)
مشاغب: شلوغ کننده و اخلالگر
الكتب التَّرْبَوِيَّةَ: کتاب های تربیتی
أَنْشَأَ: ساخت (مضارع: يُنْشِئُ)
وَفَى: کامل کرد (مضارع: يُوَفِّي) - «وَفه التبجيل: احترامش را کامل به جا بیاور
تارةً: یک بار = مَرَّة
تبجيل: بزرگداشت
پاسخ و معنی واژه نامه درس دوم عربی یازدهم
این واژهنامه حاوی لغات کلیدی و مشتقاتی است که در متن درس **«في آداب الصف»** برای توصیف رفتارها و مفاهیم تربیتی به کار رفتهاند.
| کلمهٔ عربی | معنی فارسی | نوع کلمه و توضیحات |
| :---: | :---: | :--- |
| **تَهَرَّبَ** | فرار کرد | فعل ماضی (باب تَفَعُّل) |
| **أجَلّ** | گرانقدرتر | اسم تفضیل (معنی برتری) |
| **خَجِلَ** | شرمنده شد | فعل ماضی (از افعال حالت) |
| **أذى** | اذیت کرد | فعل ماضی (باب إفعال) |
| **سَبَقَ** | پیشی گرفت | فعل ماضی |
| **أزعَجَ** | آزار داد | فعل ماضی (باب إفعال) |
| **سُلُوك** | رفتار | اسم (اسم مصدر) |
| **إزعاج** | آزار رساندن | مصدر (باب إفعال) |
| **عَصَى** | سرپیچی کرد | فعل ماضی |
| **اسْتَمَعَ** | گوش فرا داد | فعل ماضی (باب افتعال) |
| **فَكَّرَ** | اندیشید | فعل ماضی (باب تَفْعِيل) |
| **الْتَزَمَ** | پایبند شد | فعل ماضی (باب افتعال) |
| **قُمْ** | برخیز | فعل امر (از ریشه **قامَ**) |
| **التفات** | روی برگرداندن | مصدر |
| **كَادَ** | نزدیک بود که | فعل ناقصه (مضارع: يَكَادُ) |
| **الْتَفَتَ** | روی برگرداند | فعل ماضی (باب افتعال) |
| **مَجَال** | زمینه | اسم |
| **أَلَّفَ** | نگاشت | فعل ماضی (باب تَفْعِيل) |
| **مُشَاغِب** | شلوغکننده و اخلالگر | اسم فاعل (باب مُفَاعَلَة) |
| **الكتب التَّرْبَوِيَّةَ** | کتابهای تربیتی | ترکیب وصفی |
| **أَنْشَأَ** | ساخت، پرورش داد | فعل ماضی (باب إفعال) |
| **وَفَى** | کامل کرد | فعل ماضی (باب فَعَّلَ) |
| **تارَةً** | یک بار | قید زمان (مترادف **مَرَّة**) |
| **تَبْجِيل** | بزرگداشت، احترام | مصدر |
**نکتهٔ مهم:** افعالی مانند **الْتَزَمَ** و **اسْتَمَعَ** (باب افتعال)، **فَكَّرَ** و **أَلَّفَ** (باب تفعیل)، و **أَذَى** و **أَزْعَجَ** (باب إفعال) همگی از انواع **ثلاثی مزید** هستند که با اضافه شدن حروف، معنای جدیدی به ریشهٔ اصلی میدهند.
نوا شیاسی
1403/02/21
عااااالی .من هیچوقت از عربی خوشم نمیومد و هیچی متوجه نمیشدم ولی با دیدن این کلیپ عاشق عربی شدم اینقد