متن درس اول
الدَّرْسُ الْأَوَّلُ
مِن آيات الأخلاق
بِسمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنوا لا يَسْخَرْ قَومٌ مِن قَوْمٍ عَسَى أَن يكونوا خَيْراً مِنهُم وَلا نِسَاءً مِن نِسَاءٍ عَسَى أَن يَكُنَّ خَيْراً مِنهُنَّ وَلا تَلْمِرُوا أَنفُسَكُم وَلَا تَنابَزُوا بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمَانِ وَ مَن لَم يَتُبْ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ * يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمُ وَلا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُم بَعْضاً أَ يُحِبُّ أَحَدُكُم أَن يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللهَ إِنَّ اللهَ تَوَّابُ رَحِيمٌ الْحُجُرات: ۱۲۹۱۱
قَدْ يَكُونُ بَينَ النَّاسِ مَنْ هُوَ أَحْسَنُ مِنَّا، فَعَلَيْنَا أَنْ نَبْتَعِدَ عَنِ الْعُجْبِ وَ أَنْ لا نَذْكُرَ عُيُوبَ الْآخَرِينَ بِكَلامٍ خَفِيٌّ أَوْ بِإِشَارَةٍ.
فَقَدْ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلَيَّ : أَكبَرُ الْعَيبِ أَنْ تَعيب ما فيكَ مِثْلُهُ».
تَنصَحُنَا الْآيَةُ الْأُولَى وَ تَقُولُ: لا تَعِيبُوا الْآخَرِينَ. وَ لا تُلَقِّبُوهُم بِأَلْقابِ يَكْرَهُونَها.
بِئْسَ الْعَمَلُ الْفُسُوقُ وَ مَن يَفْعَلْ ذَلِكَ وَ لَم يَتُبْ فَهُوَ مِنَ الظَّالِمِينَ.
پاسخ و معنی متن درس اول درس اول عربی یازدهم
این درس بر محور **آیات اخلاقی سورهٔ حجرات** میچرخد و به اهمیت حفظ کرامت انسانی و پرهیز از گناهان زبانی و رفتاری میپردازد.
## ترجمهٔ آیات اخلاقی (سورهٔ حجرات: ۱۱-۱۲)
**«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنوا لا يَسْخَرْ قَومٌ مِن قَوْمٍ عَسَى أَن يكونوا خَيْراً مِنهُم وَلا نِسَاءً مِن نِسَاءٍ عَسَى أَن يَكُنَّ خَيْراً مِنهُنَّ»**
* **ترجمه:** ای کسانی که ایمان آوردهاید، **نباید** قومی (مردانی) قوم دیگری را **مسخره کنند**؛ شاید مسخرهشوندگان از آنها **بهتر** باشند، و نه زنانی، زنان دیگری را مسخره کنند؛ شاید مسخرهشوندگان از آنها **بهتر** باشند.
**«وَلا تَلْمِزُوا أَنفُسَكُم وَلَا تَنابَزُوا بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِيمَانِ وَ مَن لَم يَتُبْ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ»**
* **ترجمه:** و از یکدیگر **عیبجویی نکنید** و به یکدیگر **لقبهای زشت ندهید**. **چه بد است** نامیدن افراد به **گناه** (فسوق) پس از ایمان آوردنشان و کسانی که **توبه نکنند**، آنان ستمگرند.
**«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمُ وَلا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُم بَعْضاً»**
* **ترجمه:** ای کسانی که ایمان آوردهاید، **از بسیاری از گمانها دوری کنید**؛ زیرا برخی از گمانها **گناه** است. و **جاسوسی نکنید** و **نباید** بعضی از شما از بعضی دیگر **غیبت کنند**.
**«أَ يُحِبُّ أَحَدُكُم أَن يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللهَ إِنَّ اللهَ تَوَّابُ رَحِيمٌ»**
* **ترجمه:** آیا یکی از شما **دوست میدارد** که **گوشت برادر مردهاش** را بخورد؟ حتماً آن را **ناپسند میدارید**. و از خدا **پروا کنید**، همانا خداوند **بسیار توبهپذیر** و مهربان است.
---
## پندهای امام علی (ع)
این بخش در ادامه به تحلیل آیات میپردازد و بر لزوم دوری از **خودپسندی (عُجب)** تأکید میکند، زیرا ممکن است افراد دیگری باشند که از ما بهتر باشند.
**«أَكبَرُ الْعَيبِ أَنْ تَعيب ما فيكَ مِثْلُهُ»**
* **ترجمه:** **بزرگترین عیب** آن است که از کسی عیبی بگیری که مانند آن در خودت هست.
این آیات به صراحت ما را از **عیبجویی** و استفاده از **لقبهای ناپسند** بازمیدارد. زیرا این کار (فسوق) عمل بدی است و هر کس آن را انجام دهد و **توبه نکند**، از ستمکاران خواهد بود.
واژه نامه
الْمُعْجَمِ
سَخِرَ مِنْ: مسخره کرد (مضارع: يَسْخَرُ / مصدر: سخرية) - لا يَسْخَرُ: نباید مسخره کند
عاب: عیب جویی کرد/عیب دار کرد (مضارع: يَعيب)
اتَّقَى: پروا کرد (مضارع: يتقي) - اتَّقوا الله: از خدا پروا کنید - إثْم: گناه = ذَنْب
عُجْب: خود پسندی
اغْتَابَ: غیبت کرد (مضارع: يَغْتاب) - لا يَغْتَبْ: نباید غیبت کند
عسى: شاید = ربما - أَنْ يَكُنَّ: که باشند (کان، يكون)
فسوق: آلوده شدن به گناه
قد: گاهی/شاید (بر سر مضارع) - قد يكون: گاهی میباشد / بر سر فعل ماضی برای ساختن زمان فعل به حال معادل ماضی نقلی است.
كَرِهَ: ناپسند داشت (مضارع: يَكْرَهُ)
قرب: نزدیک
لحم: گوشت «جمع: لحوم»
أَنْ يكونوا: که باشند (کان، يكون) - بعض ... بعض: یکدیگر
بِئْسَ: بد است
تاب: توبه کرد (مضارع يتوب) - لَمْ يَتُبْ : توبه نکرد
لَقَّبَ: لقب داد (مضارع: يُلَقِّبُ)
تَجَسَّسَ: جاسوسی کرد (مضارع: يَتَجَسَّسُ)
لَمَزَ: عیب گرفت (مضارع: يَلْمِزُ)
تنابز بالألقاب: به یکدیگر لقبهای زشت دادن (تَنابَزَ - يَتَنابَزُ)
مَيْت: مرده - میت (جمع: أَموات، مَوْتَى) - حَيْ
تواب: بسیار توبه پذیر/بسیار توبه کننده
خفي: پنهان/ظاهر
پاسخ و معنی واژه نامه درس اول عربی یازدهم
این واژهنامه شامل کلمات کلیدی، افعال، و عبارات مهمی است که برای درک آیات اخلاقی سورهٔ حجرات و مفهوم اصلی درس ضروری هستند.
| کلمهٔ عربی | معنی فارسی | توضیح تکمیلی |
| :---: | :---: | :--- |
| **سَخِرَ مِنْ** | مسخره کرد | فعل ماضی ثلاثی مجرد (لا يَسْخَرُ: نباید مسخره کند) |
| **عابَ** | عیبجویی کرد، عیبدار کرد | فعل ماضی ثلاثی مجرد (مضارع: يَعيب) |
| **اتَّقَى** | پروا کرد | فعل ماضی (اتَّقوا الله: از خدا پروا کنید) |
| **إِثْم** | گناه | اسم (مترادف با **ذَنْب**) |
| **عُجْب** | خودپسندی | اسم |
| **اغْتَابَ** | غیبت کرد | فعل ماضی ثلاثی مزید (باب افتعال) |
| **عَسَى** | شاید، امید است | فعل ناقصه، به معنی **رُبَما** |
| **أَنْ يَكُنَّ / أَنْ يكونوا** | که باشند | فعل مضارع منصوب از ریشهٔ **كانَ** (بودن) |
| **فُسُوق** | آلوده شدن به گناه | مصدر (به معنی خروج از طاعت خدا) |
| **قَد** | گاهی، شاید / معادل ماضی نقلی | حرفی که بر سر مضارع معنی *شاید* و بر سر ماضی معنی *ماضی نقلی* میدهد. |
| **كَرِهَ** | ناپسند داشت | فعل ماضی (مضارع: يَكْرَهُ) |
| **بِئْسَ** | بد است | فعل ذم (نکوهش) |
| **تَابَ** | توبه کرد | فعل ماضی (لَمْ يَتُبْ: توبه نکرد) |
| **لَقَّبَ** | لقب داد | فعل ماضی ثلاثی مزید (باب تفعیل) |
| **تَجَسَّسَ** | جاسوسی کرد | فعل ماضی ثلاثی مزید (باب تفعل) |
| **لَمَزَ** | عیب گرفت | فعل ماضی ثلاثی مجرد |
| **تَنابَزَ بالألقاب** | به یکدیگر لقبهای زشت دادن | فعل ماضی ثلاثی مزید (باب تفاعل) |
| **مَيْت** | مرده، میّت | اسم (جمع: أَموات، مَوْتَى) |
| **تَوَّاب** | بسیار توبهپذیر | صیغهٔ مبالغه |
| **بَعض ... بَعض** | یکدیگر | عبارت |
رعنا قطان
1403/02/30
عالی
کم
1403/06/02
خوب بود
GHOST
1404/02/29
مرسی
یه نفر
1404/02/29
بکلامی خفی یعنی با سخنی پنهان