آزمایش کنید
وسایل و مواد لازم: بشر، کات کبود، تیغه آهن، تیغه منیزیم، تیغه روی
۱. $\text{3}$ سه بشر را شمارهگذاری کنید و درون هر یک تا یک سوم حجم آن، آب بریزید.
۲. یک قاشق چایخوری کات کبود در هر یک از بشرها حل کنید.
۳. در بشر شماره (۱) تیغه آهن، در بشر شماره (۲) تیغه منیزیم و در بشر شماره (۳) تیغه روی را قرار دهید.
۴. سرعت تغییر رنگ در سه بشر را با هم مقایسه کنید.
۵. کدام فلز واکنشپذیرتر است؟
پاسخ و توضیح آزمایش کنید صفحه 3 علوم نهم
این یک آزمایش عالی برای تعیین **ترتیب واکنشپذیری فلزات** ($ ext{Activity Series}$) بر اساس واکنش جابهجایی آنها با محلول کات کبود (مس ($ ext{II}$) سولفات، $\text{CuSO}_4$) است. 🧪
---
## ۱. فرآیند شیمیایی و مشاهده
محلول اولیه کات کبود ($ ext{CuSO}_4$) **آبی رنگ** است. فلز فعالتر میتواند مس ($ ext{Cu}$) را از محلول جدا کند و خود به جای آن در محلول قرار گیرد.
$$\text{فلز فعالتر} (M) + \text{CuSO}_4 (\text{aq}) \longrightarrow M\text{SO}_4 (\text{aq}) + \text{Cu} (\text{s})$$
* **تغییر رنگ:** این واکنش باعث میشود رنگ آبی محلول ($ ext{CuSO}_4$) بهتدریج محو شده و **لایه قرمزرنگ مس** روی تیغه فلزی (آهن، منیزیم، روی) رسوب کند.
| بشر | فلز وارد شده | مشاهده (سرعت تغییر رنگ) | نتیجهگیری |
| :--- | :--- | :--- | :--- |
| $\text{2}$ | **منیزیم ($ ext{Mg}$)** | **بسیار سریع** (رنگ آبی بهسرعت از بین میرود) | **بیشترین واکنشپذیری** |
| $\text{3}$ | **روی ($ ext{Zn}$)** | **سریع** (اما کندتر از منیزیم) | واکنشپذیری متوسط |
| $\text{1}$ | **آهن ($ ext{Fe}$)** | **آهسته** (زمان بیشتری طول میکشد تا رنگ آبی محو شود) | کمترین واکنشپذیری |
---
## ۲. پاسخ به پرسش $\text{5}$
**کدام فلز واکنشپذیرتر است؟**
**فلز منیزیم ($ ext{Mg}$) واکنشپذیرترین است.**
**دلیل:** هرچه واکنشپذیری فلز بیشتر باشد، تمایل بیشتری برای ورود به محلول و جدا کردن مس ($ ext{Cu}$) از ترکیب دارد و این فرآیند **سریعتر** انجام میشود. بر اساس سرعت محو شدن رنگ آبی محلول، ترتیب واکنشپذیری به صورت زیر است:
$$\text{منیزیم} (\text{Mg}) > \text{روی} (\text{Zn}) > \text{آهن} (\text{Fe})$$
**نکته:** فلزات فعالتر تمایل دارند الکترون از دست بدهند و به یون تبدیل شوند. (این تصویر رسوب مس روی فلزات را نشان میدهد.)