آزمایش کنید
هدف: بررسی رسانایی الکتریکی آب مقطر و محلول آبی چند ماده
وسایل و مواد لازم: بشر، سیم، منبع تغذیه (باتری قلمی یا کتابی)، لامپ $\text{1.5}$ ولتی، میله کربنی، قاشقک، آب مقطر، سدیم کلرید، کات کبود، شکر، اتانول، عینک، دستکش
روش اجرا:
الف) یک مدار الکتریکی درست کنید.
ب) درون بشر مقداری آب مقطر بریزید و میله‌های کربن را داخل آن قرار دهید (توجه کنید میله‌ها با هم در تماس نباشند). مشاهدات خود را بنویسید.
پ) اکنون با استفاده از قاشقک، به اندازه نصف قاشق چای‌خوری نمک خوراکی به آب مقطر بیفزایید. چه چیزی مشاهده می‌کنید؟
ت) قسمت پ) آزمایش را با افزودن شکر، اتانول و کات کبود به آب مقطر تکرار کنید. مشاهدات خود را یادداشت و جدول زیر را پر کنید.
| نام ماده | آب مقطر | محلول نمک خوراکی | محلول شکر در آب | محلول اتانول | محلول کات کبود در آب |
| :--- | :--- | :--- | :--- | :--- | :--- |
| **رسانایی الکتریکی** | | | | | |
از این مشاهدات چه نتیجه‌ای می‌گیرید؟ توضیح دهید.
پاسخ و توضیح آزمایش کنید صفحه 15 علوم نهم
این آزمایش به بررسی مفهوم **رسانایی الکتریکی در محلول‌ها** می‌پردازد و نشان می‌دهد که فقط مواد **یونی** (الکترولیت‌ها) می‌توانند الکتریسیته را در آب هدایت کنند. 💡
---
## ۱. مراحل و مشاهدات
| نام ماده | رسانایی الکتریکی (روشن شدن لامپ) | دلیل |
| :--- | :--- | :--- |
| **آب مقطر** | **خاموش** | رسانای بسیار ضعیف است (یون ندارد). |
| **محلول نمک خوراکی** | **روشن** (قوی) | نمک ($\text{NaCl}$) یک **ترکیب یونی** است که در آب به یون‌های ($ ext{Na}^+$) و ($ ext{Cl}^-$) تفکیک می‌شود. حرکت این یون‌ها جریان را هدایت می‌کند. |
| **محلول شکر در آب** | **خاموش** | شکر یک **ترکیب مولکولی (کووالانسی)** است که در آب به یون تبدیل نمی‌شود، بلکه به صورت مولکول‌های خنثی حل می‌شود. |
| **محلول اتانول** | **خاموش** | اتانول (الکل) نیز یک ترکیب کووالانسی است و در آب یون تولید نمی‌کند. |
| **محلول کات کبود در آب** | **روشن** (قوی) | کات کبود ($ ext{CuSO}_4$) یک **ترکیب یونی** است که در آب به یون‌های ($ ext{Cu}^{2+}$) و ($ ext{SO}_4^{2-}$) تفکیک می‌شود. |
---
## ۲. نتیجه‌گیری از مشاهدات
**نتیجه اصلی:** **فقط محلول‌هایی که هنگام انحلال در آب، یون‌های مثبت و منفی تولید می‌کنند (ترکیبات یونی) رسانای جریان الکتریکی هستند. آب مقطر و محلول‌های کووالانسی (شکر، اتانول) رسانا نیستند.**
* **توضیح:** جریان الکتریکی در سیم‌های فلزی توسط **الکترون‌های آزاد** هدایت می‌شود. اما در محلول‌ها، جریان توسط **حرکت یون‌های آزادشده** (ذرات باردار) منتقل می‌شود.
* نمک و کات کبود **یون** دارند $\longrightarrow$ رسانا.
* شکر و اتانول **مولکول خنثی** دارند $\longrightarrow$ نارسانا.
