فعالیت کار در کلاس نامعادلات قدرمطلقی ریاضی دهم - مسئله ۱
۱. در هر یک از نامعادلههای زیر، مجموعه جواب را با نماد بازه به دست آورید؛ سپس آن را روی محور نشان دهید.
الف) $|\frac{x}{3} + 1| < \frac{2}{3}$
ب) $|5 - 2x| \ge 1$
پاسخ تشریحی و گام به گام کار در کلاس صفحه 93 ریاضی دهم - مسئله ۱
سلام! این تمرین بر حل نامعادلات قدرمطلقی به دو حالت **کوچکتر** و **بزرگتر** تمرکز دارد. یادتان باشد که قدر مطلق یعنی **فاصله**!
### **الف) $\mathbf{|\frac{x}{3} + 1| < \frac{2}{3}}$ (حالت کوچکتر)**
**قاعده:** $|A| < b \Leftrightarrow -b < A < b$
**گام ۱: تبدیل به نامعادله دوگانه**
$$-\frac{2}{3} < \frac{x}{3} + 1 < \frac{2}{3}$$
**گام ۲: حذف $\mathbf{+1}$ (منهای ۱ از هر سه طرف)**
$$-\frac{2}{3} - 1 < \frac{x}{3} < \frac{2}{3} - 1$$
$$-\frac{2}{3} - \frac{3}{3} < \frac{x}{3} < \frac{2}{3} - \frac{3}{3}$$
$$-\frac{5}{3} < \frac{x}{3} < -\frac{1}{3}$$
**گام ۳: حذف مخرج $\mathbf{3}$ (ضرب در ۳ در هر سه طرف)**
$$-5 < x < -1$$
$$\text{مجموعه جواب: } \mathbf{(-5, -1)}$$
**نمایش روی محور:** یک پارهخط باز بین $-5$ و $-1$.
---
### **ب) $\mathbf{|5 - 2x| \ge 1}$ (حالت بزرگتر)**
**قاعده:** $|A| \ge b \Leftrightarrow A \le -b \quad \text{یا} \quad A \ge b$
**گام ۱: تفکیک به دو نامعادله**
$$5 - 2x \le -1 \quad \text{یا} \quad 5 - 2x \ge 1$$
**گام ۲: حل نامعادله اول ($athbf{5 - 2x \le -1}$)**
$$-2x \le -1 - 5$$
$$-2x \le -6$$
* **تقسیم بر $-2$ (تغییر جهت نامعادله):** $\mathbf{x \ge 3}$
**گام ۳: حل نامعادله دوم ($athbf{5 - 2x \ge 1}$)**
$$-2x \ge 1 - 5$$
$$-2x \ge -4$$
* **تقسیم بر $-2$ (تغییر جهت نامعادله):** $\mathbf{x \le 2}$
**گام ۴: اجتماع جوابها**
$$\text{مجموعه جواب: } \mathbf{(-\infty, 2] \cup [3, +\infty)}$$
**نمایش روی محور:** دو نیمخط بسته که از $2$ به سمت چپ و از $3$ به سمت راست میروند.
فعالیت نامعادلات قدرمطلقی ریاضی دهم - مسئله ۲
۲. یک نامعادلهی قدرمطلقی بنویسید که مجموعه جواب آن بازهی $(0, 9)$ باشد.
(همراه با شکل نمایش داده شده روی محور)
پاسخ تشریحی و گام به گام فعالیت صفحه 93 ریاضی دهم - مسئله ۲
این مسئله برعکس حالت عادی است؛ ما جواب را داریم و باید نامعادله را بسازیم. چون مجموعه جواب $(0, 9)$ یک بازهی متقارن حول یک نقطه است، از فرم کلی $\mathbf{|x - c| < r}$ استفاده میکنیم.
### **گام ۱: پیدا کردن مرکز بازه (c)**
مرکز بازه ($c$) نقطهای است که در وسط بازهی $(0, 9)$ قرار دارد:
$$c = \frac{\text{حد پایین} + \text{حد بالا}}{2} = \frac{0 + 9}{2} = \frac{9}{2} = \mathbf{4.5}$$
### **گام ۲: پیدا کردن شعاع بازه (r)**
شعاع بازه ($r$) فاصله از مرکز تا یکی از کرانها است:
$$r = \text{حد بالا} - \text{مرکز} = 9 - 4.5 = \mathbf{4.5}$$
$$\text{یا } r = \text{مرکز} - \text{حد پایین} = 4.5 - 0 = 4.5$$
### **گام ۳: نوشتن نامعادله**
چون مجموعه جواب به صورت **بازهی باز** (پرانتز گرد) است، از علامت **$<$** استفاده میکنیم.
$$\mathbf{|x - c| < r}$$
$$\mathbf{|x - 4.5| < 4.5} \quad \text{یا} \quad \mathbf{|x - \frac{9}{2}| < \frac{9}{2}}$$
**نامعادلهی نهایی:** $|x - 4.5| < 4.5$
فعالیت نامعادلات قدرمطلقی ریاضی دهم - مسئله ۳
۳. یک نامعادلهی قدرمطلقی بنویسید که مجموعه جواب آن $(-\infty, 3] \cup [6, +\infty)$ باشد.
(همراه با شکل نمایش داده شده روی محور)
پاسخ تشریحی و گام به گام فعالیت صفحه 93 ریاضی دهم - مسئله ۳
این مسئله مربوط به حالت **بزرگتر یا مساوی** است، زیرا مجموعه جواب به صورت **اجتماع دو نیمخط** است. ما از فرم کلی $\mathbf{|x - c| \ge r}$ استفاده میکنیم.
### **گام ۱: پیدا کردن مرکز بازه (c)**
مرکز بازه ($c$) نقطهای است که در وسط کرانهای $3$ و $6$ قرار دارد (این نقطه در مجموعه جواب نیست، اما مرکز تقارن است):
$$c = \frac{\text{حد پایین} + \text{حد بالا}}{2} = \frac{3 + 6}{2} = \frac{9}{2} = \mathbf{4.5}$$
### **گام ۲: پیدا کردن شعاع بازه (r)**
شعاع بازه ($r$) فاصله از مرکز تا یکی از کرانها است:
$$r = \text{حد بالا} - \text{مرکز} = 6 - 4.5 = \mathbf{1.5}$$
$$\text{یا } r = \text{مرکز} - \text{حد پایین} = 4.5 - 3 = 1.5$$
### **گام ۳: نوشتن نامعادله**
چون مجموعه جواب به صورت **اجتماع دو نیمخط بسته** است، از علامت **$\mathbf{\ge}$** استفاده میکنیم.
$$\mathbf{|x - c| \ge r}$$
$$\mathbf{|x - 4.5| \ge 1.5} \quad \text{یا} \quad \mathbf{|x - \frac{9}{2}| \ge \frac{3}{2}}$$
**نامعادلهی نهایی:** $|x - 4.5| \ge 1.5$