مجموعهی عددهای جدول فعالیت قبل را D بنامید؛ سپس عضوهای مجموعهی D را در نمودار ون روبهرو بنویسید:
در نمودار بالا، عضوهایی را که بر ۳ بخشپذیر است، با یک منحنی بسته مشخص کنید و B بنامید. مجموعهی B را بنویسید. آیا هر عضو B، عضوی از D نیز هست؟
در مجموعهی D، عددهای زوج را مشخص کنید و آن را C بنامید؛ آیا C = D؟
همان طور که دیدید، عضوهای مجموعهی B همگی در D هست؛ یعنی هر عضو B، عضوی از D است؛ در این صورت مجموعهی B زیرمجموعهی D است و مینویسیم $B \subseteq D$. آیا مجموعهی C زیرمجموعهی D است؟
پاسخ تشریحی:
برای پاسخ به این سوال، ابتدا باید مجموعهی D را مشخص کنیم. با توجه به سوالات مربوط به بخشپذیری بر ۳ و اعداد زوج، یک مجموعهی مرسوم در این مباحث، مجموعهی اعداد روی یک تاس است. بنابراین، فرض میکنیم:
$D = \{1, 2, 3, 4, 5, 6\}$
**۱. نوشتن اعضا در نمودار ون:**
باید اعداد ۱, ۲, ۳, ۴, ۵, و ۶ را داخل دایرهای که با حرف D مشخص شده است، بنویسیم.
**۲. مشخص کردن مجموعهی B:**
* اعضای D که بر ۳ بخشپذیر هستند، اعداد **۳** و **۶** میباشند. پس مجموعهی B برابر است با: $B = \{3, 6\}$
* **آیا هر عضو B، عضوی از D نیز هست؟** بله. هر دو عضو B (یعنی ۳ و ۶) در مجموعهی D نیز وجود دارند.
**۳. مشخص کردن مجموعهی C:**
* اعضای D که زوج هستند، اعداد **۲**، **۴** و **۶** میباشند. پس مجموعهی C برابر است با: $C = \{2, 4, 6\}$
* **آیا C = D است؟** خیر. دو مجموعه زمانی برابرند که تمام اعضایشان یکسان باشد. مجموعهی D اعضای ۱، ۳ و ۵ را دارد که در C نیستند. پس $C \neq D$.
**۴. بررسی زیرمجموعه بودن C:**
* **آیا مجموعهی C زیرمجموعهی D است؟** بله. یک مجموعه زیرمجموعهی مجموعهی دیگر است اگر تمام اعضای آن در مجموعهی دوم نیز باشند. چون تمام اعضای C ($ \{2, 4, 6\} $) در مجموعهی D ($ \{1, 2, 3, 4, 5, 6\} $) وجود دارند، پس C زیرمجموعهی D است. به زبان ریاضی مینویسیم: $C \subseteq D$.
اکنون زیرمجموعهای از D را مشخص کنید که عضوهای آن عددهای فرد باشد؛ نام دیگر این مجموعه چیست؟
آیا عبارت $ \{۲, ۴, -۶, ۱۰\} \subseteq D $ درست است؟ چرا؟
پاسخ تشریحی:
این سوال ادامهی فعالیت قبلی است. ما فرض کردیم که $D = \{1, 2, 3, 4, 5, 6\}$.
**۱. زیرمجموعهی اعداد فرد:**
* زیرمجموعهای از D که اعضای آن فرد هستند، شامل اعداد **۱**، **۳** و **۵** است. میتوانیم این مجموعه را F بنامیم:
$F = \{1, 3, 5\}$
* **نام دیگر این مجموعه چیست؟** با توجه به اینکه در بخش قبل مجموعهی اعداد زوج را C نامیدیم ($C = \{2, 4, 6\}$)، این مجموعهی جدید در واقع **متمم مجموعهی C نسبت به D** است که آن را با $D - C$ یا $C'$ نمایش میدهند.
**۲. بررسی عبارت $ \{۲, ۴, -۶, ۱۰\} \subseteq D $:**
* این عبارت **درست نیست**.
* **چرا؟** برای اینکه یک مجموعه زیرمجموعهی D باشد، باید **تمام** اعضای آن در D وجود داشته باشند. در اینجا:
* عدد **۲** عضو D است ($2 \in D$).
* عدد **۴** عضو D است ($4 \in D$).
* اما عدد **-۶** عضو D نیست ($-6 \notin D$).
* و عدد **۱۰** عضو D نیست ($10 \notin D$).
* چون حداقل یک عضو (در اینجا دو عضو -۶ و ۱۰) در مجموعهی $ \{2, 4, -6, 10\} $ وجود دارد که در D نیست، این مجموعه زیرمجموعهی D محسوب نمیشود.
آیا در مجموعهی تهی عضوی هست که در مجموعهی دلخواهی مانند A نباشد؟
پاسخ تشریحی:
خیر، چنین عضوی وجود ندارد.
**توضیح:**
* **تعریف مجموعهی تهی ($ \emptyset $):** مجموعهی تهی مجموعهای است که **هیچ عضوی ندارد**.
* **استدلال:** سوال میپرسد آیا میتوانیم عضوی در مجموعهی تهی پیدا کنیم که ویژگی خاصی (نبودن در مجموعهی A) را داشته باشد. از آنجایی که مجموعهی تهی **اصلاً عضوی ندارد**، ما هرگز نمیتوانیم عضوی در آن پیدا کنیم، چه رسد به اینکه آن عضو ویژگی خاصی داشته باشد.
* **نتیجهگیری مهم:** به دلیل همین استدلال، یک اصل مهم در نظریهی مجموعهها شکل میگیرد: **مجموعهی تهی، زیرمجموعهی هر مجموعهای است.**
به زبان ریاضی، برای هر مجموعهی A، همواره داریم: $ \emptyset \subseteq A $. زیرا شرط زیرمجموعه بودن (اینکه تمام اعضای مجموعهی اول در دومی باشند) به طور بدیهی برقرار است، چون مجموعهی تهی عضوی ندارد که این شرط را نقض کند.