فعالیت ۱ ریاضی ششم
۱- عبارتهای زیر را مانند نمونه کامل کنید.
[جدولی شامل ستونهای: میلیارد (صدگان، دهگان، یکان)، میلیون (صدگان، دهگان، یکان)، هزار (صدگان، دهگان، یکان)، یکی (صدگان، دهگان، یکان)، به رقم، به حروف، گسترده.]
**نمونهی تکمیل شده (سطر ۱):**
| میلیارد | میلیون | هزار | یکی | به رقم | به حروف | گسترده |
|:---:|:---:|:---:|:---:|:---:|:---:|:---:|
| ۳ | ۰ | ۶ | ۷ | ۹ | ۱ | ۰ | ۵ | ۴ | ۲ | ۳۰,۶۷۹,۱۰۵,۴۲ | سی و هفت میلیارد و هفت میلیون و نهصد و ده هزار و پانصد و چهل و دو | $۳۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ + ۷۰,۰۰۰,۰۰۰ + ۶,۰۰۰,۰۰۰ + ۹۰۰,۰۰۰ + ۱,۰۰۰ + ۵۰۰ + ۴۰ + ۲$|
**سطر ۲ (دادهها):**
| ... | ... | ... | ... | ... | ... | ۱ | ۴ | ۸ | ۹ | ۰ | ۱ | ۷ | ... | ... | ... |
**سطر ۳ (دادهها):**
| ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | $۴۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ + ۷,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ + ۶۰$ |
$ ext{اعدادی بالا را از کوچک به بزرگ مرتب کنید و بنویسید.}$
پاسخ تشریحی و گام به گام فعالیت ۱ صفحه 7 ریاضی ششم
بچههای عزیز! این فعالیت یک مرور مهم بر روی **ارزش مکانی اعداد بزرگ** است. باید بتوانیم اعداد را به صورت رقم، حرف و گسترده نمایش دهیم. بیایید جدول را کامل کنیم:
### ۱. تکمیل سطر دوم
اطلاعات داده شده در جدول ارزش مکانی سطر دوم عبارت است از: $\text{۱۴۸,۹۰۱,۷}$. (نکته: در سطر دوم، اعداد در ستونهای **یکی** و **هزار** قرار گرفتهاند. $\text{۱}$ در صدگان هزار و $\text{۷}$ در یکان یکی است.)
| میلیارد | میلیون | هزار | یکی | به رقم | به حروف | گسترده |
|:---:|:---:|:---:|:---:|:---:|:---:|:---:|
| ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۱ | ۴ | ۸ | ۹ | ۰ | ۱ | ۷ | **۱۴۸,۹۰۱,۷** | **یک میلیون و چهارصد و هشتاد و نه هزار و هفده** | $\mathbf{۱,۰۰۰,۰۰۰ + ۴۰۰,۰۰۰ + ۸۰,۰۰۰ + ۹,۰۰۰ + ۱}0 \mathbf{+ ۷}$ |
### ۲. تکمیل سطر سوم
عدد به صورت گسترده داده شده است: $\mathbf{۴۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰} + \mathbf{۷,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰} + \mathbf{۶۰}$.
1. $\text{۴۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰}$ یعنی $\mathbf{۴}$ در **صدگان میلیارد**.
2. $\text{۷,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰}$ یعنی $\mathbf{۷}$ در **یکان میلیارد**.
3. $\text{۶۰}$ یعنی $\mathbf{۶}$ در **دهگان یکی**.
بقیه ارزشهای مکانی صفر هستند.
| میلیارد | میلیون | هزار | یکی | به رقم | به حروف | گسترده |
|:---:|:---:|:---:|:---:|:---:|:---:|:---:|
| ۴ | ۰ | ۷ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۶ | ۰ | **۴۰۷,۰۰۰,۰۰۰,۰۶۰** | **چهارصد و هفت میلیارد و شصت** | $۴۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ + ۷,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ + ۶۰$ |
### ۳. مرتب کردن اعداد از کوچک به بزرگ
سه عددی که به دست آوردیم:
* $\text{A}$ (سطر ۱): $\text{۳۰,۶۷۹,۱۰۵,۴۲}$
* $\text{B}$ (سطر ۲): $\text{۱,۴۸۹,۰۱۷}$
* $\text{C}$ (سطر ۳): $\text{۴۰۷,۰۰۰,۰۰۰,۰۶۰}$
با مقایسهی تعداد ارقام ($\text{A}$، $\text{۱۱}$ رقم؛ $\text{B}$، $\text{۷}$ رقم؛ $\text{C}$، $\text{۱۲}$ رقم)، مشخص است که:
* $\mathbf{\text{B}}$ کوچکترین عدد (میلیونی) است.
* $\mathbf{\text{A}}$ عدد وسط (ده میلیاردی) است.
* $\mathbf{\text{C}}$ بزرگترین عدد (صد میلیاردی) است.
$$\mathbf{۱,۴۸۹,۰۱۷} < \mathbf{۳۰,۶۷۹,۱۰۵,۴۲} < \mathbf{۴۰۷,۰۰۰,۰۰۰,۰۶۰}$$
فعالیت ۲ ریاضی ششم
۲- سه دانشآموز عدد **پنجاه و سه میلیارد و دویست و چهل و یک میلیون و یکصد و شصت و نه هزار و هفتاد و هفت** را به رقم نوشتهاند. کدام یک درست است؟ اشتباه دو نفر دیگر را توضیح دهید.
**عدد مورد نظر:** $\text{۵۳}$ میلیارد و $\text{۲۴۱}$ میلیون و $\text{۱۶۹}$ هزار و $\text{۰۷۷}$ یکی
**پاسخهای دانشآموزان:**
🔵 $\text{۵۳۰,۲۴۱,۶۹۰,۷۷}$ (آبی)
🟡 $\text{۵۳,۰۲۴,۱۶۹,۰۷۷}$ (زرد)
🟣 $\text{۵۳,۲۴۱,۶۹۰,۷۷}$ (صورتی)
پاسخ تشریحی و گام به گام فعالیت ۲ صفحه 7 ریاضی ششم
بچههای عزیز! برای نوشتن اعداد بزرگ، باید آنها را به دستههای **سهتایی** ($ ext{هزار، میلیون، میلیارد}$) تقسیم کنیم و به دقت جای صفرها را مشخص کنیم.
### ۱. تجزیهی عدد مورد نظر
عدد مورد نظر: **پنجاه و سه میلیارد و دویست و چهل و یک میلیون و یکصد و شصت و نه هزار و هفتاد و هفت**.
* **میلیارد:** $\text{۵۳}$ (۵۳,000,000,000...)
* **میلیون:** $\text{۲۴۱}$ (241,000,000...)
* **هزار:** $\text{۱۶۹}$ (169,000...)
* **یکی:** $\text{۰۷۷}$ (چون "هفتاد و هفت" است، صدگان یکی $\mathbf{۰}$ دارد.)
**عدد صحیح:** $\text{۵۳,۲۴۱,۱۶۹,۰۷۷}$
### ۲. تعیین پاسخ صحیح
**پاسخ صحیح، عدد صورتی است: $\mathbf{۵۳,۲۴۱,۱۶۹,۰۷۷}$**
### ۳. توضیح اشتباهات دانشآموزان
**🔵 اشتباه دانشآموز با عدد آبی ($athbf{۵۳۰,۲۴۱,۶۹۰,۷۷}$):**
این دانشآموز عدد را به صورت **$\text{۵۳۰}$ میلیارد و $\text{۲۴۱}$ میلیون و $\text{۶۹۰}$ هزار و $\text{۷۷}$** نوشته است.
* **اشتباه:** او "دویست و چهل و یک میلیون" را به درستی نوشته، اما "یکصد و شصت و نه هزار" را **$\text{۶۹۰}$ هزار** (شصت و نه هزار) نوشته است و رقم صدگان هزار ($ ext{۱}$) را جا انداخته است. همچنین، $\text{۵۳}$ میلیارد را **$\text{۵۳۰}$ میلیارد** نوشته که $\text{۵۳}$ در دهگان میلیارد و صفر اضافی دارد.
**🟡 اشتباه دانشآموز با عدد زرد ($athbf{۵۳,۰۲۴,۱۶۹,۰۷۷}$):**
این دانشآموز عدد را به صورت **$\text{۵۳}$ میلیارد و $\text{۲۴}$ میلیون و $\text{۱۶۹}$ هزار و $\text{۷۷}$** نوشته است.
* **اشتباه:** او «دویست و چهل و یک میلیون» را **$\text{۰۲۴}$ میلیون** (بیست و چهار میلیون) نوشته است. رقم صدگان میلیون ($ ext{۲}$) را به اشتباه صفر در نظر گرفته و $\text{۴}$ و $\text{۱}$ را جابهجا کرده است. به عبارت دیگر، جایگاه **صدگان میلیون** و **دهگان میلیون** را به درستی پر نکرده است. (او $\text{۲۴۱}$ میلیون را $\text{۰۲۴}$ میلیون نوشته است.)
فعالیت ۳ ریاضی ششم
۳- با کارتهای $\mathbf{۰}, \mathbf{۱}, \mathbf{۲}, \mathbf{۳}, \mathbf{۴}, \mathbf{۵}, \mathbf{۶}, \mathbf{۷}, \mathbf{۸}, \mathbf{۹}$ هر یک از اعداد خواسته شده را بسازید و جاهای خالی را پر کنید.
الف - کوچکترین عدد $\mathbf{ده}$ رقمی
ب - بزرگترین عدد $\mathbf{ده}$ رقمی فرد
پ - کوچکترین عدد $\mathbf{شش}$ رقمی زوج
پاسخ تشریحی و گام به گام فعالیت ۳ صفحه 7 ریاضی ششم
در این فعالیت، با استفاده از همهی ارقام $\text{۰}$ تا $\text{۹}$، باید اعداد با شرایط خاص را بسازیم. این تمرین به ما کمک میکند تا **ارزش مکانی** و **زوج یا فرد بودن** ارقام را در ساخت اعداد بزرگ درک کنیم.
### ۱. ساخت کوچکترین عدد $\text{ده}$ رقمی
برای ساخت کوچکترین عدد، باید ارقام را از سمت چپ (بزرگترین ارزش مکانی) با **کوچکترین** ارقام بچینیم.
* **قانون مهم:** رقم اول (چپترین) نمیتواند صفر باشد.
1. **رقم اول (میلیاردها):** $\mathbf{۱}$ (کوچکترین رقم غیرصفر)
2. **بقیهی ارقام:** $\mathbf{۰}$ و سپس بقیهی ارقام به ترتیب صعودی.
* **به رقم:** $\text{۱,۰۲۳,۴۵۶,۷۸۹}$
* **به حروف:** یک میلیارد و بیست و سه میلیون و چهارصد و پنجاه و شش هزار و هفتصد و هشتاد و نه
---
### ۲. ساخت بزرگترین عدد $\text{ده}$ رقمی فرد
برای ساخت بزرگترین عدد، باید ارقام را از سمت چپ (بزرگترین ارزش مکانی) با **بزرگترین** ارقام بچینیم. همچنین، رقم یکان باید **فرد** باشد.
1. **نه رقم اول:** ارقام $\text{۹}$ تا $\text{۱}$ را به ترتیب نزولی میچینیم: $\text{۹۸۷,۶۵۴,۳۲۱}$...
2. **رقم یکان:** باید از ارقام باقیمانده (که فقط $\text{۰}$ است) یک رقم فرد در جایگاه یکان قرار دهیم.
* چون همهی ارقام $\text{۱}$ تا $\text{۹}$ موجودند، باید بزرگترین عدد را بسازیم و مطمئن شویم رقم آخر فرد است. بزرگترین ارقام فرد موجود برای یکان: $\text{۹}, \text{۷}, \text{۵}, \text{۳}, \text{۱}$.
* ما $\text{۹}$ را در چپترین مکان میگذاریم. برای اینکه عدد بیشترین مقدار را داشته باشد، باید بزرگترین رقم فرد را در **یکان** قرار دهیم. اما $\text{۹}$ را در میلیاردها میگذاریم.
* برای بزرگترین عدد، باید ارقام را از $\text{۹}$ به $\text{۰}$ بچینیم، و مطمئن شویم که رقم یکان **فرد** است. (بهتر است کوچکترین رقم فرد را جابهجا کنیم.)
| رقم یکان (باید فرد باشد) | سایر ارقام (نزولی) | عدد ساخته شده |
|:---:|:---:|:---:|
| $\mathbf{۱}$ (کوچکترین فرد) | $\text{۹}, \text{۸}, \text{۷}, \text{۶}, \text{۵}, \text{۴}, \text{۳}, \text{۲}, \text{۰}$ | $\text{۹,۸۷۶,۵۴۳,۲۰۰}$ (اگر رقم آخر زوج باشد) |
**راه درست:** ارقام را نزولی میچینیم، و اگر رقم یکان **زوج** بود، آن را با کوچکترین رقم فرد در سمت راست جابهجا میکنیم.
1. **چیدمان نزولی:** $\text{۹,۸۷۶,۵۴۳,۲۱۰}$ (رقم یکان $\mathbf{۰}$ است $
ightarrow$ **زوج**)
2. **جابهجایی:** $\text{۰}$ را با $\text{۱}$ جابهجا میکنیم (کوچکترین فرد در وسط):
* **به رقم:** $\mathbf{۹,۸۷۶,۵۴۳,۲۱}$ (رقم یکان $\mathbf{۱}$ است $
ightarrow$ **فرد**)
* **به حروف:** نه میلیارد و هشتصد و هفتاد و شش میلیون و پانصد و چهل و سه هزار و دویست و یک
---
### ۳. ساخت کوچکترین عدد $\text{شش}$ رقمی زوج
برای ساخت کوچکترین عدد، ارقام را از چپ به راست با **کوچکترین** ارقام موجود میچینیم. رقم یکان باید **زوج** باشد.
1. **پنج رقم اول (نزولیترین):** $\mathbf{۱,۰۲۳,۴}$...
2. **رقم یکان (زوج):** از ارقام باقیمانده ($\text{۵}, \text{۶}, \text{۷}, \text{۸}, \text{۹}$) باید کوچکترین رقم **زوج** را در یکان قرار دهیم: $\mathbf{۶}$.
* **به رقم:** $\mathbf{۱۰۰,۲۳۶}$ (توجه: باید از کوچکترین ارقام استفاده شود و ترتیب صعودی حفظ شود.)
* **کوچکترین شش رقمی:** $\text{۱}$ (اول)، $\text{۰}, \text{۲}, \text{۳}, \text{۴}, \text{۵}$ (برای زوج بودن $\text{۵}$ را با کوچکترین زوج جایگزین میکنیم.)
**راه درست:** ارقام را به صورت صعودی ($\text{۱}, \text{۰}, \text{۲}, \text{۳}, \text{۴}, \text{۵}, \text{...}$) استفاده میکنیم.
1. **شش رقم کوچک:** $\text{۱}, \text{۰}, \text{۲}, \text{۳}, \text{۴}, \text{۵}$
2. **چیدمان:** $\text{۱۰۰,۲۳۴}$ (رقم یکان $\mathbf{۴}$ $
ightarrow$ **زوج**)
* **به رقم:** $\mathbf{۱۰۰,۲۳۴}$
* **به حروف:** یکصد هزار و دویست و سی و چهار
**(توجه:** اگر رقم یکان $\text{۱,۰۲۳,۴۵}$ فرد بود، باید $\text{۵}$ را با $\text{۶}$ جابهجا میکردیم: $\text{۱۰۰,۲۳۶}$ $
ightarrow$ کوچکترین زوج بعدی.)
کار در کلاس ۱ ریاضی ششم
۱- جدول روبهرو جمعیت تعدادی از کشورهای جهان را در سال $\text{۱۳۹۵}$ نشان میدهد. جدول را کامل کنید.
[جدول شامل ستونهای: کشور، جمعیت به عدد (نفر)، جمعیت به حروف (نفر)، با تقریب یک میلیون (با حذف رقمها).]
| کشور | جمعیت به عدد (نفر) | جمعیت به حروف (نفر) | با تقریب یک میلیون (با حذف رقمها) |
|:---:|:---:|:---:|:---:|
| ایران | $\text{۷۹,۳۴۰,۰۰۰}$ | $\mathbf{\text{...}}$ | $\mathbf{\text{...}}$ |
| سوئد | $\text{۹,۴۱۲,۰۰۰}$ | $\mathbf{\text{...}}$ | $\mathbf{\text{...}}$ |
| چین | $\text{۱,۳۷۷,۲۳۰,۰۰۰}$ | $\mathbf{\text{...}}$ | $\mathbf{\text{...}}$ |
| تاجیکستان | $\mathbf{\text{...}}$ | **هشت میلیون و دویست و هشتاد هزار** | $\mathbf{\text{...}}$ |
$ ext{ترتیب کشورها بر اساس جمعیت:}$
پاسخ تشریحی و گام به گام کار در کلاس ۱ صفحه 7 ریاضی ششم
بچههای عزیز! این فعالیت دربارهی خواندن، نوشتن و **تقریب زدن** اعداد بزرگ (جمعیت کشورها) است. بیایید با استفاده از مفهوم **میلیون و هزار**، جدول را تکمیل کنیم.
### ۱. تکمیل جدول جمعیت
**الف) ایران**
* **جمعیت به عدد:** $\text{۷۹,۳۴۰,۰۰۰}$
* **جمعیت به حروف:** **هفتاد و نه میلیون و سیصد و چهل هزار**
* **تقریب یک میلیون (حذف رقمها):** برای تقریب به میلیون، $\text{۶}$ رقم سمت راست (خانه هزار و یکی) را صفر میگذاریم. چون رقم صدگان هزار ($\text{۳}$) از $\text{۵}$ کمتر است، رقم میلیون را گرد نمیکنیم (تغییر نمیدهیم).
* **$\text{۷۹}$ میلیون** ($ ext{۷۹,۰۰۰,۰۰۰}$)
**ب) سوئد**
* **جمعیت به عدد:** $\text{۹,۴۱۲,۰۰۰}$
* **جمعیت به حروف:** **نُه میلیون و چهارصد و دوازده هزار**
* **تقریب یک میلیون (حذف رقمها):** $\text{۶}$ رقم سمت راست را صفر میگذاریم. رقم صدگان هزار ($ ext{۴}$) از $\text{۵}$ کمتر است، پس رقم میلیون را تغییر نمیدهیم.
* **$\text{۹}$ میلیون** ($ ext{۹,۰۰۰,۰۰۰}$)
**ج) چین**
* **جمعیت به عدد:** $\text{۱,۳۷۷,۲۳۰,۰۰۰}$
* **جمعیت به حروف:** **یک میلیارد و سیصد و هفتاد و هفت میلیون و دویست و سی هزار**
* **تقریب یک میلیون (حذف رقمها):** رقم صدگان هزار ($ ext{۲}$) از $\text{۵}$ کمتر است، پس رقم میلیون را تغییر نمیدهیم.
* **$\text{۱,۳۷۷}$ میلیون** ($ ext{۱,۳۷۷,۰۰۰,۰۰۰}$)
**د) تاجیکستان**
* **جمعیت به حروف:** هشت میلیون و دویست و هشتاد هزار
* **جمعیت به عدد:** $\mathbf{۸,۲۸۰,۰۰۰}$
* **تقریب یک میلیون (حذف رقمها):** رقم صدگان هزار ($ ext{۲}$) از $\text{۵}$ کمتر است.
* **$\text{۸}$ میلیون** ($ ext{۸,۰۰۰,۰۰۰}$)
### ۲. جدول کامل شده
| کشور | جمعیت به عدد (نفر) | جمعیت به حروف (نفر) | با تقریب یک میلیون (با حذف رقمها) |
|:---:|:---:|:---:|:---:|
| ایران | $\text{۷۹,۳۴۰,۰۰۰}$ | $\text{هفتاد و نه میلیون و سیصد و چهل هزار}$ | $\text{۷۹,۰۰۰,۰۰۰}$ |
| سوئد | $\text{۹,۴۱۲,۰۰۰}$ | $\text{نُه میلیون و چهارصد و دوازده هزار}$ | $\text{۹,۰۰۰,۰۰۰}$ |
| چین | $\text{۱,۳۷۷,۲۳۰,۰۰۰}$ | $\text{یک میلیارد و سیصد و هفتاد و هفت میلیون و دویست و سی هزار}$ | $\text{۱,۳۷۷,۰۰۰,۰۰۰}$ |
| تاجیکستان | $\text{۸,۲۸۰,۰۰۰}$ | $\text{هشت میلیون و دویست و هشتاد هزار}$ | $\text{۸,۰۰۰,۰۰۰}$ |
### ۳. ترتیب کشورها بر اساس جمعیت
جمعیت کشورها به ترتیب صعودی (از کوچک به بزرگ) مرتب میشود:
1. **تاجیکستان:** $\text{۸,۲۸۰,۰۰۰}$
2. **سوئد:** $\text{۹,۴۱۲,۰۰۰}$
3. **ایران:** $\text{۷۹,۳۴۰,۰۰۰}$
4. **چین:** $\text{۱,۳۷۷,۲۳۰,۰۰۰}$
**ترتیب کشورها بر اساس جمعیت:** $\text{تاجیکستان} < \text{سوئد} < \text{ایران} < \text{چین}$