پیوند با ریاضی شیمی دوازدهم
۱- با مراجعه به جدول ۱ [جدول پتانسیل کاهشی استاندارد]، هر یک از جاهای خالی را پر کنید.
$$E^\circ(\text{Cu}^{2+}/\ldots) = +\ldots \text{ V}$$
$$E^\circ(\ldots / \text{Zn}) = -\ldots \text{ V}$$
پاسخ تشریحی و گام به گام پیوند با ریاضی شیمی دوازدهم صفحه 48
**پتانسیل کاهشی استاندارد ($E^irc$)**، تمایل یک نیمواکنش را برای پذیرش الکترون و کاهش یافتن، نشان میدهد.
---
## پاسخ و توضیح پیوند با ریاضی شیمی دوازدهم صفحه 48
1. **پتانسیل کاهشی مس:** از جدول، پتانسیل کاهشی $\text{Cu}^{2+}/\text{Cu}$ برابر $+0.34\text{ V}$ است.
$$E^\circ(\text{Cu}^{2+}/\mathbf{\text{Cu}}) = +\mathbf{0.34}\text{ V}$$
2. **پتانسیل کاهشی روی:** از جدول، پتانسیل کاهشی $\text{Zn}^{2+}/\text{Zn}$ برابر $-0.76\text{ V}$ است.
$$E^\circ(\mathbf{\text{Zn}^{2+}} / \text{Zn}) = -\mathbf{0.76}\text{ V}$$
خود را بیازمایید شیمی دوازدهم
۲- در سلول گالوانی تشکیل شده از دو نیمسلول $\text{Fe}^{2+}/\text{Fe}$ و $\text{Cu}^{2+}/\text{Cu}$ مشخص کنید کدام یک نقش آند و کدام یک نقش کاتد را دارد؟
پاسخ تشریحی و گام به گام خود را بیازمایید شیمی دوازدهم صفحه 48
برای تعیین آند و کاتد در یک سلول گالوانی، باید پتانسیل کاهشی استاندارد ($E^irc$) هر دو نیمسلول را با هم مقایسه کنیم.
---
## پاسخ و توضیح خود را بیازمایید شیمی دوازدهم صفحه 48
**دادههای جدول:**
* $E^\circ_{\text{Cu}^{2+}/\text{Cu}} = +0.34\text{ V}$
* $E^\circ_{\text{Fe}^{2+}/\text{Fe}} = -0.44\text{ V}$
**مقایسه:** $E^\circ_{\text{Cu}} (+0.34\text{ V})$ **بزرگتر** از $E^\circ_{\text{Fe}} (-0.44\text{ V})$ است.
1. **نقش کاتد (Cathode):** الکترود **مس ($athbf{\text{Cu}}$)**. (دارای پتانسیل کاهشی بیشتر، که در آن کاهش رخ میدهد.)
2. **نقش آند (Anode):** الکترود **آهن ($athbf{\text{Fe}}$)**. (دارای پتانسیل کاهشی کمتر، که در آن اکسایش رخ میدهد.)
**واکنش:**$$\text{Fe}(\text{s}) + \text{Cu}^{2+}(\text{aq}) \longrightarrow \text{Fe}^{2+}(\text{aq}) + \text{Cu}(\text{s})$$
خود را بیازمایید شیمی دوازدهم
۳- شکل زیر سلول گالوانی استاندارد روی-مس را نشان میدهد. با توجه به آن به پرسشهای زیر پاسخ دهید:
[تصویر سلول گالوانی $\text{Zn}-\text{Cu}$ با ولتسنجی که مقدار $1.10\text{ V}$ را نشان میدهد]
آ) $\text{emf}$ این سلول را از روی شکل مشخص کنید.
ب) کدام رابطه برای محاسبه این کمیت بهکار رفته است؟ توضیح دهید.
$$\square \text{emf} = E^\circ_{\text{cathode}} - E^\circ_{\text{anode}}$$
$$\square \text{emf} = E^\circ_{\text{anode}} - E^\circ_{\text{cathode}}$$
پاسخ تشریحی و گام به گام خود را بیازمایید شیمی دوازدهم صفحه 48
سلول گالوانی روی-مس یک سلول استاندارد است که در آن $\text{Zn}$ آند و $\text{Cu}$ کاتد است.
---
## الف) پاسخ و توضیح خود را بیازمایید شیمی دوازدهم صفحه 48
**$ ext{emf}$ سلول:** مقدار نیروی الکتروموتوری (ولتاژ) این سلول مستقیماً از روی صفحه نمایش ولتسنج در تصویر خوانده میشود که برابر **$athbf{1.10\text{ V}}$** است.
### ب) پاسخ و توضیح خود را بیازمایید شیمی دوازدهم صفحه 48
**رابطه صحیح:** $$athbf{\text{emf} = E^\circ_{\text{cathode}} - E^\circ_{\text{anode}}}$$
**توضیح:** در یک سلول گالوانی، $ ext{emf}$ باید یک مقدار **مثبت** باشد تا واکنش خودبهخودی را نشان دهد. پتانسیل کاهشی کاتد ($E^\circ_{\text{cathode}}$) همواره **بزرگتر** (مثبتتر) از پتانسیل کاهشی آند ($E^\circ_{\text{anode}}$) است. بنابراین، کسر کردن پتانسیل آند از پتانسیل کاتد تنها راه برای بهدست آوردن یک مقدار مثبت است:
$$E^\circ_{\text{cell}} = E^\circ_{\text{Cu}} - E^\circ_{\text{Zn}} = (+0.34\text{ V}) - (-0.76\text{ V}) = +1.10\text{ V}$$
خود را بیازمایید شیمی دوازدهم
۴- در نمودار زیر هر خط رنگی نشاندهنده پتانسیل استاندارد سلول گالوانی تشکیل شده از دو فلز را نشان میدهد. با توجه به جدول پتانسیل استاندارد به پرسشها پاسخ دهید.
[نمودار پلهای $\text{Ag}$, $\text{Cu}$, $\text{Fe}$, $\text{Zn}$, $\text{Mg}$]
آ) نخست برای هر سلول گالوانی (از دو نیمسلول داده شده)، آند و کاتد را مشخص کرده سپس $\text{emf}$ را حساب کنید و در جای خالی بنویسید.
ب) اگر چند نیمسلول در اختیار داشته باشید و بخواهید از آنها یک سلول گالوانی با **بیشترین ولتاژ** بسازید، از کدام نیمسلولها استفاده میکنید؟ چرا؟
پاسخ تشریحی و گام به گام خود را بیازمایید شیمی دوازدهم صفحه 48
این تمرین به شما میآموزد که چگونه با استفاده از پتانسیل کاهشی، آند و کاتد را شناسایی کرده و **پتانسیل سلول** را محاسبه کنید.
---
## الف) پاسخ و توضیح خود را بیازمایید شیمی دوازدهم صفحه 48
**محاسبه $\text{emf}$ برای دو نمونه از سلولهای ممکن:**
1. **سلول مس-نقره ($athbf{\text{Ag} / \text{Cu}}$):**
* **$E^\circ_{\text{Ag}} = +0.80\text{ V}$** (کاتد)، **$E^\circ_{\text{Cu}} = +0.34\text{ V}$** (آند)
* $$\text{emf} = +0.80 - (+0.34) = \mathbf{+0.46}\text{ V}$$
2. **سلول آهن-روی ($athbf{\text{Fe} / \text{Zn}}$):**
* **$E^\circ_{\text{Fe}} = -0.44\text{ V}$** (کاتد)، **$E^\circ_{\text{Zn}} = -0.76\text{ V}$** (آند)
* $$\text{emf} = -0.44 - (-0.76) = \mathbf{+0.32}\text{ V}$$
**تذکر:** نمودار پلهای نشان میدهد که $ ext{emf}$ سلول برابر با فاصله عمودی بین دو پتانسیل است.
### ب) پاسخ و توضیح خود را بیازمایید شیمی دوازدهم صفحه 48
**هدف:** ساخت سلولی با بیشترین ولتاژ ($ ext{emf}$) $mplies$ بیشترین مقدار $E^\circ_{\text{cathode}} - E^\circ_{\text{anode}}$
**انتخاب نیمسلولها:**
1. **نیمسلول کاتد:** باید بیشترین $E^irc$ (مثبتترین) را داشته باشد $mplies$ **طلا ($athbf{\text{Au}^{3+}/\text{Au}}$)** با $E^irc = +1.50\text{ V}$.
2. **نیمسلول آند:** باید کمترین $E^irc$ (منفیترین) را داشته باشد $mplies$ **منیزیم ($athbf{\text{Mg}^{2+}/\text{Mg}}$)** با $E^irc = -2.37\text{ V}$.
**محاسبه بیشترین $ ext{emf}$:**
$$\text{emf}_{\text{max}} = (+1.50\text{ V}) - (-2.37\text{ V}) = \mathbf{+3.87}\text{ V}$$
**چرا؟** برای بهدست آوردن بیشترین ولتاژ، باید اختلاف بین تمایل به گرفتن الکترون در کاتد و تمایل به از دست دادن الکترون در آند را به **حداکثر** برسانیم.
خود را بیازمایید شیمی دوازدهم
۵- با استفاده از جدول ۱، $\text{emf}$ سلولی را حساب کنید که واکنش اکسایش-کاهش زیر در آن رخ میدهد:
$$3\text{Mg}(\text{s}) + 2\text{Au}^{3+}(\text{aq}) \longrightarrow 3\text{Mg}^{2+}(\text{aq}) + 2\text{Au}(\text{s})$$
پاسخ تشریحی و گام به گام خود را بیازمایید شیمی دوازدهم صفحه 48
برای محاسبه $\text{emf}$ سلول، ابتدا باید نیمواکنشهای اکسایش و کاهش را در واکنش کلی مشخص کرده و از پتانسیلهای استاندارد جدول استفاده کنیم.
---
## پاسخ و توضیح خود را بیازمایید شیمی دوازدهم صفحه 48
**گام ۱: تعیین آند و کاتد**
* **اکسایش (آند):** $\text{Mg}$ از $0$ به $+2$ اکسید شده است. نیمسلول $\text{Mg}^{2+}/\text{Mg}$ نقش آند را دارد ($E^\circ_{\text{anode}} = -2.37\text{ V}$).
* **کاهش (کاتد):** $\text{Au}^{3+}$ از $+3$ به $0$ کاهش یافته است. نیمسلول $\text{Au}^{3+}/\text{Au}$ نقش کاتد را دارد ($E^\circ_{\text{cathode}} = +1.50\text{ V}$).
**گام ۲: محاسبه $\text{emf}$ سلول**
$$E^\circ_{\text{cell}} = E^\circ_{\text{cathode}} - E^\circ_{\text{anode}}$$
$$E^\circ_{\text{cell}} = (+1.50\text{ V}) - (-2.37\text{ V})$$
$$E^\circ_{\text{cell}} = \mathbf{+3.87}\text{ V}$$
**توجه:** ضرایب استوکیومتری ($3$ برای $ ext{Mg}$ و $2$ برای $ ext{Au}$) هیچ تأثیری بر مقدار پتانسیل استاندارد سلول ندارند.