التمرينُ الْأَوَّلُ
التمرينُ الْأَوَّلُ: ضَعْ فِي الْفَراغِ كَلِمَةً مُناسِبَةً لِلتَّوضيحاتِ التَّالِيَةِ مِنْ مُعجَمِ الدَّرْسِ.
١- ال ....... عُنصُرٌ فِلِزْيٌّ كَالْحَدِيدِ مُوَصَلٌ لِلْحَرَارَةِ وَ الْكَهرَباءِ.
٢- ال ....... مادَّةٌ حمراء مِن جِسمِ الْحَيَوانِ تُصْنَعُ مِنهُ أَطْعِمَةٌ.
٣- ال ....... خَيْطُ أَبْيَضُ فِي الْجِسْمِ يَجْرِي فِيهِ الْحِسُ.
٤- ال ....... قِسْمٌ قَوِيٌّ مِنَ الْجِسْمِ عَلَيْهِ لَحْمٌ.
٥- ال ....... تُرابٌ مُخْتَلِطٌ بِالْمَاءِ.
پاسخ تمرین اول درس اول دوازدهم انسانی
هدف این تمرین، سنجش میزان تسلط شما بر واژگان جدید درس است. شما باید کلمه‌ای مناسب از لغت‌نامهٔ درس را برای هر تعریف انتخاب کنید.
### حل گام به گام تمرین اول
**1. عُنصُرٌ فِلِزْيٌّ كَالْحَدِيدِ مُوَصَلٌ لِلْحَرَارَةِ وَ الْكَهرَباءِ.**
* **تحلیل:** عنصری فلزی شبیه آهن که رسانای حرارت و برق است. در واژگان درس، علاوه بر "الحديد" که در متن تعریف آمده، **النحاس** (مس) هم یک فلز است و خاصیت رسانایی دارد.
* **انتخاب:** **النُّحَاسُ**
* **ترجمه:** مس، عنصری فلزی مانند آهن است که رسانای گرما و برق است.
**2. مادَّةٌ حمراء مِن جِسمِ الْحَيَوانِ تُصْنَعُ مِنهُ أَطْعِمَةٌ.**
* **تحلیل:** ماده‌ای قرمز رنگ از بدن حیوان که از آن غذاها ساخته می‌شود. این تعریف برای **گوشت** مناسب است.
* **انتخاب:** **اللَّحْمُ**
* **ترجمه:** گوشت، ماده‌ای قرمز از بدن حیوان است که از آن خوراکی‌ها ساخته می‌شود.
**3. خَيْطُ أَبْيَضُ فِي الْجِسْمِ يَجْرِي فِيهِ الْحِسُ.**
* **تحلیل:** رشته‌ای سفید در بدن که حس در آن جریان دارد. این تعریف برای **پی** یا **عصب** مناسب است.
* **انتخاب:** **الْعَصَبُ**
* **ترجمه:** عصب (پی)، رشته‌ای سفید در بدن است که حس در آن جریان دارد.
**4. قِسْمٌ قَوِيٌّ مِنَ الْجِسْمِ عَلَيْهِ لَحْمٌ.**
* **تحلیل:** بخش قوی‌ای از بدن که گوشت بر آن قرار دارد. این تعریف برای **استخوان** مناسب است.
* **انتخاب:** **الْعَظْمُ**
* **ترجمه:** استخوان، بخش قوی‌ای از بدن است که گوشت روی آن قرار دارد.
**5. تُرابٌ مُخْتَلِطٌ بِالْمَاءِ.**
* **تحلیل:** خاک مخلوط شده با آب. این تعریف همان **گِل** یا **طین** است.
* **انتخاب:** **الطِّينُ**
* **ترجمه:** گِل، خاکی است که با آب مخلوط شده است.
| شماره | کلمهٔ مناسب | ترجمهٔ تعریف |
| :--- | :--- | :--- |
| ۱ | **النُّحَاسُ** | مس، عنصری فلزی مانند آهن است که رسانای گرما و برق است. |
| ۲ | **اللَّحْمُ** | گوشت، ماده‌ای قرمز از بدن حیوان است که از آن خوراکی‌ها ساخته می‌شود. |
| ۳ | **الْعَصَبُ** | عصب، رشته‌ای سفید در بدن است که حس در آن جریان دارد. |
| ٤ | **الْعَظْمُ** | استخوان، بخش قوی‌ای از بدن است که گوشت روی آن قرار دارد. |
| ٥ | **الطِّينُ** | گِل، خاکی است که با آب مخلوط شده است. |
التمرين الثاني
التمرين الثاني: اسْتَخْرِجُ مِمَّا يَلِي الْمَطلوبَ مِنكَ.
١- الْمُبْتَدَأَ وَ إِعْرَابَهُ: دَواؤُكَ فِيكَ وَ مَا تُبْصِرُ
٢- اسْمَ التَّفضِيلِ وَ مَحَلَّهُ الْإِعْرَابِيَّ: أَ تَزْعَمُ أَنَّكَ جِرْمٌ صَغِيرٌ وَ فِيكَ انْطَوَى الْعَالَمُ الْأَكْبَرُ
٣- الْخَبَرَ وَ إِعْرَابَهُ: النَّاسُ مِن جِهَةِ الْآبَاءِ أَكْفَاءُ أَبوهُمُ آدَمُ وَ الْأُمِّ حَوَاءُ
٤- الْجَمْعَ الْمُكَسَّرَ: وَ قَدْرُ كُلِّ امْرِئٍ مَا كَانَ يُحْسِنُهُ و لِلرِّجَالِ عَلَى الْأَفعالِ أَسماء
٥- فِعَلَ النَّهْيِ: فَفُزْ بِعِلْمٍ وَ لَا تَطْلُبْ بِهِ بَدَلاً
٦- اسْمَ الْفَاعِلِ: النَّاسُ لِأُمِّ وَ لِأَبْ
٧- الْفِعَلَ الْمَجهول: هَلْ تَرَاهُم خُلِقوا مِن فِضَّةٍ أَمْ حَدِيدٍ أَمْ نُحَاسٍ أَمْ ذَهَبْ
٨- الْفِعَلَ الْمُضَارِعَ: بَلْ تَرَاهُم خُلِقوا مِن طِينَةٍ هَل سِوَى لَحْمٍ وَ عَظْمٍ وَ عَصبْ
٩- الْجَارَّ وَ الْمَجرور: إِنَّمَا الْفَخْرُ لِعَقْلٍ ثَابِتٍ وَ حَيَاءٍ وَ عَفَافٍ وَ أَدَبْ
پاسخ تمرین دوم درس اول دوازدهم انسانی
این تمرین جامع به بررسی نکات صرفی (انواع کلمه) و نحوی (نقش کلمات در جمله) درس می‌پردازد. بیایید هر قسمت را با دقت تحلیل کنیم.
### استخراج نکات صرفی و نحوی
**1. الْمُبْتَدَأَ وَ إِعْرَابَهُ: دَواؤُكَ فِيكَ وَ مَا تُبْصِرُ**
* **مبتدأ:** **دَوَاءُكَ**
* **اعراب:** **مرفوع** به ضمه (ظاهری)، چون مفرد است. (کاف ضمیر متصل است و محلاً مجرور).
**2. اسْمَ التَّفضِيلِ وَ مَحَلَّهُ الْإِعْرَابِيَّ: أَتَزْعَمُ أَنَّكَ جِرْمٌ صَغِيرٌ وَ فِيكَ انْطَوَى الْعَالَمُ الْأَكْبَرُ**
* **اسم تفضیل:** **الْأَكْبَرُ** (بر وزن أفعل)
* **محل اعرابی:** **صفت** برای "الْعَالَمُ" است، پس **مرفوع** است (تابع موصوف).
**3. الْخَبَرَ وَ إِعْرَابَهُ: النَّاسُ مِن جِهَةِ الْآبَاءِ أَكْفَاءُ**
* **خبر:** **أَكْفَاءُ**
* **اعراب:** **مرفوع** به ضمه، چون جمع مکسر است.
**4. الْجَمْعَ الْمُكَسَّرَ: وَ قَدْرُ كُلِّ امْرِئٍ مَا كَانَ يُحْسِنُهُ وَ لِلرِّجَالِ عَلَى الْأَفعالِ أَسماء**
* **جمع‌های مکسر:**
* **الرِّجَالِ** (جمع مکسر رَجُل)
* **الْأَفعالِ** (جمع مکسر فِعْل)
* **أَسماء** (جمع مکسر اِسم)
**5. فِعَلَ النَّهْيِ: فَفُزْ بِعِلْمٍ وَ (لَا تَطْلُبْ) بِهِ بَدَلاً**
* **فعل نهی:** **لَا تَطْلُبْ** (مجزوم به سکون)
* **نکته:** "لا" ناهیه است و فعل مضارع را مجزوم می‌کند.
**6. اسْمَ الْفَاعِلِ: أَيُّهَا الْفَاخِرُ جَهْلاً بِالنَّسَبْ**
* **اسم فاعل:** **الْفَاخِرُ** (بر وزن فاعل)
**7. الْفِعَلَ الْمَجهول: هَلْ تَرَاهُم (خُلِقوا) مِن فِضَّةٍ**
* **فعل مجهول:** **خُلِقوا** (فعل ماضی مجهول: ضمه در اول و کسره در ماقبل آخر)
**8. الْفِعَلَ الْمُضَارِعَ: بَلْ تَرَاهُم خُلِقوا مِن طِينَةٍ هَل سِوَى لَحْمٍ وَ عَظْمٍ وَ عَصَبْ**
* **فعل مضارع:** **تَرَاهُم** (در اصل تَری)
* **نکته:** فعل مضارع دیگری در این قسمت وجود ندارد.
**9. الْجَارَّ وَ الْمَجرور: إِنَّمَا الْفَخْرُ لِعَقْلٍ ثَابِتٍ وَ حَيَاءٍ وَ عَفَافٍ وَ أَدَبْ**
* **جار و مجرور:**
* **لِعَقْلٍ** (حرف جر: لام / اسم مجرور: عَقْل)
* **وَحَيَاءٍ** (به عَقْل عطف شده و مجرور است)
* **وَعَفَافٍ** (به عَقْل عطف شده و مجرور است)
* **وَأَدَبْ** (به عَقْل عطف شده و مجرور است)
