متن درس سوم
الدَّرْسُ الثَّالِثُ
الْكُتُبُ طَعَامُ الْفِكْرِ
(عَنْ كِتَابِ أَنا» لِعَبّاس محمود الْعَقاد، بِتَصَرُّف)
إِنَّ الْكُتُبَ طَعَامُ الْفِكْرِ، وَلِكُلِّ فِكْرٍ طَعَامٌ، كَما توجَدُ أَطْعِمَةٌ لِكُلِّ جِسْمٍ وَ مِنْ مَزايَا
الْجِسْمِ الْقَوِيِّ أَنَّهُ يَجْذِبُ غِذاءً مُناسِباً لِنَفْسِهِ، وَ كَذلِكَ الْإِنسانُ الْعَاقِلُ يَسْتَطِيعُ
أَنْ يَجِدَ غِذاءً فِكْريَّاً في كُلِّ مَوضوع، وَ إِنَّ التَّحديدَ فِي اخْتِيَارِ الْكُتُبِ كَالتَّحديدِ
في اختيار الطعام، كلاهما لا يَكونُ إلَّا لِطِفْلِ أَوْ مَريض.
إذا كَانَ لَكَ فِكْرٌ قَادِرٌ
تَسْتَطِيعُ بِهِ أَنْ تَفْهَمَ ما تَقْرَأُ فَاقْرَأْ ما تُحِبُّ مِنَ الْكُتُبِ؛
فَالتَّجَارِبُ لَا تُغْنِينَا عَنِ
الْكُتُبِ؛ لِأَنَّ الْكُتُبَ تَجارِبُ الْأُمَمِ عَلَى مَرَّ آلافِ السِّنِينَ، وَلَا يُمْكِنُ أَنْ تَبْلُغَ تَجِرِبَةُ
الْفَرِدِ الْوَاحِدِ أَكثَرَ مِنْ عَشَرَاتِ السِّنِينَ.
وَ لا أَظُنُّ أَنَّ هُناكَ كُتُباً مُكَرَّرَةً لِأَنِّي أَعْتَقِدُ أَنَّ الْفِكْرَةَ الْوَاحِدَةَ إِذَا طَرَحَهَا أَلْفُ
كاتِبِ، أَصْبَحَتْ أَلْفَ فِكْرَةٍ.
وَ لِهذا أُريدُ أَنْ أَقْرَأَ فِي الْمَوضُوعِ الْوَاحِدِ آراءَ عِدَّةِ
كُتَابِ؛
لِأَنَّ هَذَا الْعَمَلَ أَمْتَعُ وَ أَنْفَعُ مِنْ قِراءَةِ الْمَوضوعاتِ الْمُتَعَدِّدَةِ، فَمَثَلاً أَقْرَأُ
في حياة «نابليون» آراءَ ثَلاثين كاتباً، وَ أنا واثقٌ أَنَّ كُلَّ كَاتِبِ قَدْ وَصَفَ نابليون
بِأَوْصافٍ لا تُشْبِهُ أَوْصَافَ الْكُتَابِ الْآخَرِينَ.
فَرُبَّ كِتَابٍ يَجْتَهِدُ الْقَارِئُ فِي قِراءَتِهِ، ثُمَّ لا يَخْرُجُ مِنْهُ بِفَائِدَةٍ وَ رُبَّ كِتَابٍ
يَتَصَفَّحُهُ قَارِئُهُ؛
فَيُؤَثِّرُ فِي نَفْسِهِ تَأْثيراً عميقاً يَظْهَرُ فِي آرَائِهِ. أَمَّا الْكِتَابُ الْمُفِيدُ
فَهُوَ الَّذِي يَزِيدُ مَعْرِفَتَكَ فِي الْحَيَاةِ وَ قَوَّتَكَ عَلَى الْفَهْمِ وَ الْعَمَلِ، فَإِذَا وَجَدْتَ
ذلك في كتاب، كانَ جَدِيراً بِالْعِنَايَةِ وَ التَّقْدِيرِ.
الْعَفَّادُ أَدِيبٌ وَ صَحَفِيٌّ وَ مُفَكَّرٌ وَ شَاعِرٌ مِصري؛ أُمُّهُ مِنْ أَصْلٍ كُردي.
فَكَانَ الْعَقَّادُ لا يَرَى الْجَمَالَ إِلَّا الْحُرِيَّةَ؛
وَ لِهذا لا نُشَاهِدُ فِي حَيَاتِهِ إِلَّا النَّشاط
عَلَى رَغْمِ ظُرُوفِهِ الْقَاسِيَةِ.
يُقالُ إِنَّهُ قَرَأَ آلافَ الْكُتُبِ. وَ هُوَ مِنْ أَهَمِّ الْكُتّابِ فِي مِصرَ.
فَقَدْ أَضَافَ إِلَى
الْمَكَتَبَةِ الْعَرَبِيَّةِ أَكْثَرَ مِنْ مِئَةِ كِتَابٍ فِي الْمَجالاتِ الْمُخْتَلِفَةِ.
ما دَرَسَ الْعَقَادُ إِلَّا فِي الْمَرحَلَةِ الابْتِدائِيَّةِ، لِعَدَمِ وُجودِ مَدرَسَةٍ ثَانَوِيَّةِ فِي مُحافَظَةِ
أَسْوانِ الَّتي وُلِدَ وَ نَشَأَ فيها .
وَ مَا اسْتَطَاعَتْ أَسْرَتُهُ أَنْ تُرْسِلَهُ إِلَى الْقَاهِرَةِ لِتَكْمِيلِ
دِرَاسَتِهِ. فَمَا اعْتَمَدَ الْعَقَّادُ إِلَّا عَلَى نَفْسِهِ .
فَقَدْ تَعَلَّمَ الْإِنجِلِيزِيَّةَ مِنَ السُّيَاحِ الَّذِينَ
كانُوا يَأْتُونَ إلى مصر لزيارَةِ الْآثار التاريخية.
پاسخ و معنی متن درس سوم عربی دوازدهم
این درس با عنوان **«الْكُتُبُ طَعَامُ الْفِكْرِ»** (کتاب‌ها خوراک اندیشه‌اند)، برگرفته از کتاب «أنا» نوشتهٔ **عباس محمود العقاد**، به ارزش کتابخوانی و اهمیت مطالعهٔ عمیق می‌پردازد.
## ۱. کتاب، خوراک اندیشه
* **کتاب‌ها خوراک اندیشه‌اند**، و برای هر اندیشه‌ای خوراکی هست، همان‌طور که برای هر جثه‌ای خوراک‌هایی وجود دارد.
* از ویژگی‌های **جسم قوی** این است که **غذای مناسب خود را جذب می‌کند**، همچنین **انسان خردمند** نیز می‌تواند در هر موضوعی، **خوراک فکری** پیدا کند.
* **محدود کردن** در انتخاب کتاب‌ها، مانند محدود کردن در انتخاب غذاست؛ هر دوی آن‌ها تنها برای **کودک یا بیمار** مناسب است.
## ۲. اهمیت اندیشهٔ توانا و تجربهٔ کتاب‌ها
* اگر **اندیشه‌ای توانا** داری که می‌توانی با آن، آنچه را می‌خوانی **دریابی**، پس **هر کتابی را که دوست داری بخوان**.
* **تجربه‌ها ما را از کتاب‌ها بی‌نیاز نمی‌کند**؛ زیرا کتاب‌ها **تجربه‌های ملت‌ها در طول هزاران سال** هستند، و تجربهٔ **یک فرد** نمی‌تواند به بیش از **ده‌ها سال** برسد.
## ۳. مطالعهٔ عمیق (آراء متعدد در یک موضوع)
* گمان نمی‌کنم **کتاب تکراری** وجود داشته باشد؛ زیرا باور دارم اگر **یک ایده** را **هزار نویسنده** مطرح کنند، آن ایده **هزار ایده** می‌شود.
* به همین دلیل دوست دارم در **یک موضوع واحد، نظرات چندین نویسنده** را بخوانم.
* زیرا این کار از خواندن موضوعات متعدد، **لذت‌بخش‌تر و سودمندتر** است. برای مثال، من نظرات **سی نویسنده** را در مورد زندگی «ناپلئون» می‌خوانم و مطمئن هستم که هر نویسنده‌ای ناپلئون را با **ویژگی‌هایی** توصیف کرده است که شبیه توصیفات نویسندگان دیگر **نیست**.
## ۴. کتاب سودمند و نویسندهٔ آن
* چه بسا کتابی که خواننده در خواندن آن **تلاش فراوان** می‌کند، ولی سودی از آن **نبرد**؛ و چه بسا کتابی که خواننده‌اش آن را **ورق می‌زند**، اما به گونه‌ای **عمیق** در روانش **تأثیر می‌گذارد** که در **اندیشه‌هایش آشکار می‌شود**.
* اما **کتاب سودمند** آن است که **دانش تو را در زندگی** و **توانایی‌ات را بر درک و عمل** افزایش دهد. پس اگر این ویژگی‌ها را در کتابی یافتی، شایستهٔ **توجه و قدردانی** خواهد بود.
* **عباس محمود العقاد**:
* او **ادیب، روزنامه‌نگار، اندیشمند و شاعر مصری** است که مادرش **کُردتبار** بود.
* او **زیبایی** را جز در **آزادی** نمی‌دید، و به همین دلیل، در زندگی او با وجود **شرایط سخت**، جز **تلاش و کوشش** نمی‌بینیم.
* گفته می‌شود او **هزاران کتاب** خوانده است و از مهم‌ترین نویسندگان مصر است.
* او **بیش از صد کتاب** در زمینه‌های مختلف به **کتابخانهٔ عربی** اضافه کرده است.
## ۵. تحصیلات و خودآموزی
* العقاد تنها تا **مقطع ابتدایی** درس خواند؛ به دلیل **نبودن دبیرستان** در استان **اَسوان** که در آنجا متولد شد و **پرورش یافت**.
* خانواده‌اش نتوانستند او را برای **تکمیل تحصیلات** به **قاهره** بفرستند. پس العقاد تنها **بر خودش تکیه کرد**.
* او **زبان انگلیسی** را از **گردشگرانی** آموخت که برای بازدید از آثار تاریخی به مصر می‌آمدند.
واژه نامه
الْمُعْجَمِ
أضاف : افزود (مضارع: يُضيف مصدر: إضافة)
أَغْنی : بی نیاز گردانید (مضارع: يُغني / مصدر: إغناء)
أَعْناهُ عَنْهُ او را از آن بی نیاز کرد.
الْأَمْتَع : لذت بخش تر
الْقَاسِي : سخت و دشوار
التَّحديد : محدود کردن (ماضي الكتاب : نویسندگان «مفرد: حَدَّدَ مضارع: يُحَدِّدُ) الكاتب»
تَصَفَّحَ : ورق زد ، سریع مطالعه کرد
الثانوية : دبیرستان
الجَدِير : شایسته
نَشَأ : پرورش یافت
الواثق : مطمئن
هُنَاك : وجود دارد ، آنجا
الْكُتَّاب : نویسندگان «مفرد: الْكَاتِب»
الْفِكْرَة : اندیشه ، فکر
الْجَدِير : شایسته
الظُّرُوف : شرایط «مفرد: الظَّرْف
يُقَال : گفته می‌شود (مجهول يَقُول)
الصَّحَفِيّ : روزنامه نگار
الْمُفَكَّر : اندیشمند
پاسخ و معنی واژه نامه درس سوم عربی دوازدهم
این واژه‌نامه شامل کلمات کلیدی مربوط به موضوع کتابخوانی، اندیشه و شخصیت عباس محمود العقاد در درس **«الْكُتُبُ طَعَامُ الْفِكْرِ»** است.
| کلمهٔ عربی | معنی فارسی | توضیحات |
| :---: | :---: | :--- |
| **أَضَافَ** | افزود | فعل ماضی (مضارع: يُضِيفُ، مصدر: إِضَافَة) |
| **أَغْنَى** | بی‌نیاز گردانید | فعل ماضی (مضارع: يُغْنِي، مصدر: إِغْنَاء) |
| **أَغْنَاهُ عَنْهُ** | او را از آن بی‌نیاز کرد | عبارت فعلی |
| **الْأَمْتَع** | لذت‌بخش‌تر | اسم تفضیل |
| **الْقَاسِي** | سخت و دشوار | صفت |
| **التَّحْدِيد** | محدود کردن | مصدر (ماضی: حَدَّدَ) |
| **تَصَفَّحَ** | ورق زد، سریع مطالعه کرد | فعل ماضی (باب تفعّل) |
| **الثَّانَوِيَّة** | دبیرستان | اسم |
| **الْجَدِير** | شایسته | صفت |
| **نَشَأَ** | پرورش یافت | فعل ماضی |
| **الْوَاثِق** | مطمئن | اسم فاعل |
| **هُنَاكَ** | وجود دارد، آنجا | ظرف مکان یا شبه‌جمله به معنای وجود دارد |
| **الْكُتَّاب** | نویسندگان | اسم جمع (مفرد: الْكَاتِب) |
| **الْفِكْرَة** | اندیشه، فکر | اسم |
| **الظُّرُوف** | شرایط | اسم جمع (مفرد: الظَّرْف) |
| **يُقَال** | گفته می‌شود | فعل مضارع مجهول |
| **الصَّحَفِيّ** | روزنامه‌نگار | اسم فاعل/شغل |
| **الْمُفَكَّر** | اندیشمند | اسم فاعل/شغل |
تمرین ۱ (درک مطلب)
أ. عَيْنِ الصَّحِيحَ وَ الْخَطَأَ حَسَبَ نَصَّ الدَّرْسِ.
١- دَرَسَ الْعَقَادُ في جَامِعَةِ أَنقَرَة وَ حَصَلَ عَلَى دكتوراه فخريَّةٍ مِنها.
٢- رُبَّ كِتابٍ تَجْتَهِدُ في قِراءَتِهِ، ثُمَّ لَا تَحْصُلُ عَلَى فَائِدَةٍ مِنهُ.
٣- الْكُتُبُ تَجارِبُ آلَافِ الْعُلَمَاءِ عَلَى مَرَّ السِّنِينَ.
٤- يَعْتَقِدُ الْعَقَادُ أَنَّ الْجَمَالَ جَمَالُ الْحُرِّيَّةِ.
٥- لَا طَعَامَ لِفِكْرِ الْإِنسان.
ب. أَجِبْ عَنِ الْأَسْئِلَةِ التَّالِيَةِ حَسَبَ نَصَّ الدَّرْسِ.
١- لِماذا لَمْ يُواصِلِ الْعَقَادُ دِرَاسَتَهُ فِي الْمَدْرَسَةِ الثَّانَوِيَّةِ؟
٢ - بِأَيِّ شَيْءٍ شَبَّهَ الْعَقَادُ التَّحديدَ فِي اخْتِيَارِ الْكُتُبِ؟
٣- كَمْ كِتاباً أَضافَ الْعَقَادُ إِلَى الْمَكْتَبَةِ الْعَرَبِيَّةِ؟
٤- مِمَّنْ تَعَلَّمَ الْعَقَّادُ اللُّغَةَ الْإِنجِلِيزِيَّةَ؟
٥- ما هوَ مِقْياسُ الْكُتُبِ الْمُفِيدَةِ؟
٦- ما هِيَ مَزايَا الْجِسْمِ الْقَوِيِّ؟
پاسخ و معنی تمرین ۱ درس سوم عربی دوازدهم
این تمرین برای سنجش میزان درک جزئیات متن درس **«الْكُتُبُ طَعَامُ الْفِكْرِ»** طراحی شده است.
## الف. تعیین درست یا نادرست
| شماره | ترجمه فارسی | پاسخ | دلیل (بر اساس متن درس) |
| :---: | :--- | :---: | :--- |
| ۱ | العقاد در دانشگاه آنکارا درس خواند و دکترای افتخاری از آنجا گرفت. | **خطأ** | العقاد فقط تا **مقطع ابتدایی** درس خواند و اصلاً به دانشگاه نرفت. |
| ۲ | چه بسا کتابی که در خواندنش تلاش می‌کنی، ولی سودی از آن نمی‌بری. | **صحیح** | متن درس می‌گوید: «فَرُبَّ كِتَابٍ يَجْتَهِدُ الْقَارِئُ... ثُمَّ لا يَخْرُجُ مِنْهُ بِفَائِدَةٍ.» |
| ۳ | کتاب‌ها تجربه‌های هزاران دانشمند در طول سالیان هستند. | **خطأ** | متن درس می‌گوید کتاب‌ها **تجربه‌های امت‌ها (الْأُمَمِ)** در طول هزاران سال هستند. |
| ۴ | العقاد معتقد است که زیبایی، زیبایی آزادی است. | **صحیح** | متن درس: «فَكَانَ الْعَقَّادُ لا يَرَى الْجَمَالَ إِلَّا الْحُرِيَّةَ.» |
| ۵ | برای اندیشهٔ انسان هیچ خوراکی وجود ندارد. | **خطأ** | متن درس: «إِنَّ الْكُتُبَ طَعَامُ الْفِكْرِ» (کتاب‌ها خوراک اندیشه‌اند). |
## ب. پاسخ به سؤالات
1. **چرا العقاد تحصیلات خود را در دبیرستان ادامه نداد؟**
* **پاسخ:** لِعَدَمِ وُجودِ مَدرَسَةٍ ثَانَوِيَّةٍ فِي مُحافَظَةِ أَسْوانِ الَّتِي وُلِدَ وَ نَشَأَ فِيها. (به دلیل **نبودن دبیرستان** در استان اسوانی که در آن متولد و بزرگ شد.)
2. **العقاد، محدودیت در انتخاب کتاب‌ها را به چه چیزی تشبیه کرد؟**
* **پاسخ:** شَبَّهَهُ بِالتَّحديدِ فِي اخْتِيَارِ الطَّعَامِ. (آن را به **محدودیت در انتخاب غذا** تشبیه کرد.)
3. **العقاد چند کتاب به کتابخانهٔ عربی افزود؟**
* **پاسخ:** أَضَافَ أَكْثَرَ مِنْ **مِئَةِ كِتَابٍ** فِي الْمَجَالَاتِ الْمُخْتَلِفَةِ. (بیش از **صد کتاب** در زمینه‌های مختلف افزود.)
4. **العقاد زبان انگلیسی را از چه کسی آموخت؟**
* **پاسخ:** تَعَلَّمَ اللُّغَةَ الْإِنجِلِيزِيَّةَ **مِنَ السُّيَّاحِ** الَّذِينَ كَانُوا يَأْتُونَ إِلَى مِصْرَ. (آن را از **گردشگرانی** که به مصر می‌آمدند، آموخت.)
5. **معیار کتاب‌های سودمند چیست؟**
* **پاسخ:** الْكِتابُ الْمُفِيدُ هُوَ الَّذِي **يَزِيدُ مَعْرِفَتَكَ** فِي الْحَيَاةِ وَ **قَوَّتَكَ عَلَى الْفَهْمِ وَ الْعَمَلِ**. (کتابی است که **دانش تو را در زندگی** و **توانایی تو را بر درک و عمل** افزایش دهد.)
6. **مزایای جثهٔ قوی چیست؟**
* **پاسخ:** مِنْ مَزايَا الْجِسْمِ الْقَوِيِّ **أَنَّهُ يَجْذِبُ غِذَاءً مُناسِباً لِنَفْسِهِ**. (از مزایای جثهٔ قوی این است که **غذای مناسب خود را جذب می‌کند**.)
